fot.domena publiczna Podejmując dyskurs historyczny łatwo narazić się na oskarżenia o finansowanie przez „wrogie” siły.

Granica między historią a propagandą jeszcze nigdy w ostatnim ćwierćwieczu nie była równie płynna. Za przedstawianie faktów można stracić pracę, a za podważanie partyjnej linii – skończyć z wilczym biletem. Niewiele brakuje, a będzie też można trafić przed sąd. Bo przecież za szkalowanie Polski musi być należyta kara.

„Lewacki kierunek badań naukowych”. „Genderowa nowomowa”. Próba „przeformatowania umysłów młodych Polaków” i unieważnienia „tradycyjnej polskości”. W 2014 roku właśnie w tych słowach Sławomir Cenckiewicz zamknął wszelkie próby podejmowania przez historyków bolesnych tematów, rozszerzania zakresu badań na problemy kobiet, zgłębiania seksualności czy historycznej roli kościoła.

Nauka mająca na celu ustalanie faktów i podejmowanie dyskusji, nie zaś pielęgnowanie patriotyzmu, była dla niego groźnym owocem „rewolty kulturowo-obyczajowej”. A stojąca u podstaw nauk historycznych zasada niezależności i otwarcia na różnice poglądów została sprowadzona do rangi „plugawienia historiografii genderyzmem”.

Trzy lata temu podobne hasła, kolportowane w skrajnie prawicowej prasie, można było zignorować, uznając je za poglądy radykalne, graniczne, reprezentujące najbardziej konserwatywny margines. Dzisiaj to, co wtedy było wyrazem radykalizmu stało się wyłączną, usankcjonowaną przez państwo wizją historii. W wojnie o losy gdańskiego Muzeum II Wojny Światowej władze powoływały się na recenzje utrzymane w identycznym tonie.

Jeszcze zanim wystawa została ukończona, senator PiS Jan Żaryn zarzucał jej eksponowanie „lewicowo-liberalnej narracji”. „Polski punkt widzenia na historię II wojny światowej został »zasypany« pseudouniwersalizmem” – komentował z wyraźnym wstrętem. Zamiast ukazywać Polaków jako „katolików i patriotów”, rzekomo na siłę przedstawiono „złą wojnę i jej skutki”. W te same nuty uderzył inny recenzent, Piotr Niwiński. Wystawę uznał za oburzającą, bo zabrakło w niej „hartowania człowieka”.

fot.Rudolf H. Boettcher/CC BY-SA 4.0 Losy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku są najlepszym dowodem na to, że radykalna retoryka trafiła do głównego nurtu dyskursu historycznego.

Recenzje stały się koronnymi argumentami, prowadzącymi do usunięcia dyrektora placówki. W ten sam sposób zlikwidowano też periodyk IPN-u, „Pamięć.pl”. „W rocznicę Sierpnia ’80 stara ekipa IPN publikuje gender-tekst o gnębieniu kobiet przez mężczyzn” – komentował w sierpniu 2016 roku Sławomir Cenckiewicz. We wrześniu pismo już nie istniało, a jego ostatni numer został „zaaresztowany” i (najprawdopodobniej) zmielony. IPN, obsadzony politycznymi nominatami, zaczął kwestionować skalę i odpowiedzialność za zbrodnię w Jedwabnem i usuwać naukowców wyrażających poglądy niezgodne z linią partii. Gdy w marcu 2017 roku pracownik lubelskiego oddziału, Maciej Sobieraj, zaprezentował dokumenty rzucające cień na sylwetkę człowieka nazywanego żołnierzem wyklętym, zażądano od niego przejścia na „dobrowolną emeryturę”. W tym samym czasie, bazując między innymi na opinii IPN, w położonej zaraz pod Krakowem gminie Mogilany wystawiono tablicę pamiątkową, a następnie nadano nazwę ulicy jednemu z najbardziej skrajnych, brunatnych działaczy przedwojennej prawicy. Adam Doboszyński rabował żydowskie sklepy, napadł na polski posterunek, próbował podpalić synagogę i wdawał się w strzelaniny z funkcjonariuszami policji. Podczas II wojny światowej nadal nawoływał do pozbycia się Żydów z Polski i wprowadzenia narodowo-konserwatywnej dyktatury. Teraz on też uzyskał rangę bohatera i „żołnierza wyklętego”.

Przykłady można mnożyć. Nieprawomyślni historycy nie są dopuszczani do mediów „narodowych”, a w przypadku przeprowadzenia wywiadu z nieodpowiednim naukowcem pracownik publicznego radia może się spodziewać natychmiastowego zwolnienia. Bohaterami przypominanymi podczas państwowych uroczystości mogą być tylko osoby reprezentujące odpowiednie środowisko. Z listy twórców niepodległej Polski zniknął Ignacy Daszyński, a „dekomunizacja” nazw ulic obejmuje nawet prawdziwych bohaterów, nie mających nic wspólnego z totalitarnymi reżimami. Mili władzy profesorowie w reprezentantach obcych sobie poglądów widzą forpocztę „lewackich elit”. Z kolei podążający za ich przykładem młodzi „patrioci” wszędzie węszą masońskie spiski, doszukują się izraelskich szekli i agenturalnych powiązań. Pod egidą Polskiej Agencji Prasowej odbywają się nawet publiczne procesy postaci historycznych, mające na celu „uznanie ich za infamisów” przez Społeczny Trybunał Narodowy.

fot.domena publiczna Coraz częściej zdarza się, że niepopularne odkrycia i opinie powodują zwolnienia historyków.Na zdjęciu generał Władysław Sikorski przyznający ordery cichociemnym.

Awanse i etaty w muzeach, instytucjach kultury, na wydziałach uniwersytetów są nieoficjalnie łączone z odpowiednią linią polityczną. Niedługo za podejmowanie „niepatriotycznych” kierunków badań może grozić nawet więzienie. Zgodnie z projektem przedstawionym przez Ministerstwo Sprawiedliwości w ubiegłym roku, obrażanie „dobrego imienia RP i narodu polskiego” będzie skutkować maksymalnie pięcioletnią odsiadką. W ten sposób mają być karane wzmianki o polskich obozach. Niewykluczone więc, że siedzieć pójdą wszyscy ci, którzy piszą o Berezie Kartuskiej (nawet przez polityków przedwojennej sanacji nazywanej „obozem koncentracyjnym”!) czy o powojennych, komunistycznych obozach koncentracyjnych pod zarządem polskich władz.

Bojąc się o własną przyszłość, historycy, którym nie po drodze jest z propagandową wizją dziejów, coraz rzadziej wypowiadają publicznie swoje poglądy. Ciche wytyczne władz kreują kierunki badawcze, cenzurują całe obszary nauk historycznych, zamykają usta niepokornym. Sylwetka Lecha Wałęsy nie jest poddawana rzetelnej krytyce, ale brutalnie demonizowana, wymazywana z polskiej historii. Władysław Bartoszewski jest sprowadzany do rangi oszusta, kłamcy, a nawet kolaboranta. Politycy wyzywają go od „pastuchów”. Generał Ścibor Rylski – najstarszy żyjący dowódca powstańczego oddziału – przez to, że stawał u boku byłego premiera czy prezydenta z PO, teraz jest publicznie linczowany jako „ubecki kapuś”.

fot.Bronisław Komorowski/CC BY SA 2.0 Przez nieścisłości historyczne Władysław Bartoszewski stał się ofiarą brutalnych ataków.

Na rzetelną dyskusję – na stawianie pytań, podejmowanie drażliwych tematów, szukanie odpowiedzi bez względu na to, do jakich wniosków one doprowadzą – jest w świecie historii coraz mniej miejsca. Wierzymy, że teraz, bardziej niż kiedykolwiek, potrzeba medium dającego pole do niezależnej debaty. Magazynu, który nie będzie się opowiadać za żadną partią, nie będzie reprezentować „prawicowych” czy „lewicowych” poglądów. Będzie jednak oddawać głos każdemu, kto wierzy, że historia jest polem interpretacji i dyskusji. I kto, podobnie jak my, stoi na stanowisku, że do prawdy nie należy docierać drogą rządowych decyzji, ale w oparciu o źródła, dokumenty, świadectwa świadków i rzetelne badania. Wreszcie – każdego, kto zgadza się, że nie ma takich tematów o których nie wolno mówić i takich obszarów badań historycznych, które powinny grozić ostracyzmem, zwolnieniem i karami więzienia.

Właśnie dlatego, 1 czerwca 2017 roku oficjalnie uruchamiamy portal „TwojaHistoria.pl”.