Władysław (ur. ok. 1225, zm. prawdopodobnie 27 sierpnia 1281) – książę opolski, młodszy syn Kazimierza I opolskiego i księżnej Wioli.

W chwili śmierci ojca (ok. 1229-1230) był małoletni. Opiekę nad młodymi książętami opolskimi sprawował najpierw Henryk I Brodaty, a potem (od 1238) ich matka Wiola. Od Henryka II Pobożnego Opolczycy otrzymali część rządzonej przez niego Wielkopolski z Kaliszem i Rudą. W bliżej nie znanych okolicznościach, zapewne po 1241 r., doszło do podziału posiadłości między braćmi: starszy Mieszko otrzymał ojcowiznę w Opolu, Władysławowi przypadła świeżo pozyskana ziemia kaliska.

Zapewne nadal bezpośrednio rządziła jego matka Wiola, tytułująca się teraz księżną kaliską. W 1244 r. upadły rządy opolskie w Kaliszu, który odzyskali wielkopolscy. Wkrótce jednak, po bezpotomnej śmierci brata Mieszka objął księstwo opolskie (1246). Utracił resztę posiadłości wielkopolskich (1249), ale pogodził się z książętami wielkopolskimi i ożenił się z ich siostrą Eufemią (1251). Początkowo współpracował z  księciem krakowskim Bolesławem V Wstydliwym (którego zwalczał jeszcze niedawno Mieszko opolski). Z inspiracji węgierskiej razem dokonali najazdu na czeskie Morawy (1253). Wkrótce jednak Władysław zwarł ścisły sojusz z Przemysłem Ottokarem II. Wspierał go w wyprawach wojennych (1260, 1266), uczestniczył w jego koronacji (1261).

Jako sojusznik Czech poróżnił się więc z wiernym przymierzu z Węgrami Bolesławem V Wstydliwym. W 1273 r. można małopolscy, podnosząc bunt przeciwko Bolesławowi, chcieli przywołać na tron właśnie księcia opolskiego. Szybkie stłumienie buntu przekreśliło te plany, a na Opolszczyznę spadł niszczący najazd odwetowy Bolesława. Zawierając pokój (1274), zdołał jednak Władysław wytargować pewne nabytki terytorialne (przesunięcie granicy aż nad Skawinkę pod Krakowem), a nawet pozyskać Bolesława do związku z Czechami. Być może uczestniczył po stronie czeskiej w bitwie pod Dürnkrut (Starymi Krutami, 1278), w której król Przemysł Ottokar II poniósł klęskę i zginął. W ostatnich latach życia związał się z księciem wrocławskim Henrykiem IV Prawym, który został jego zięciem. Data jego śmierci nie jest pewna, źródła podają na ogół 27 sierpnia 1281 r., choć w innych odnotowano datę dzienną 13 listopada, możliwy jest też rok 1282. Z małżeństwa z Eufemią, córką Władysława Odonica, miał synów: Mieszka I cieszyńskiego, Kazimierza II bytomskiego, Bolesława I opolskiego i Przemysła I raciborskiego oraz nie znaną z imienia córkę (żonę Henryka IV Prawego).

Władysław zasłużył się również jako fundator licznych klasztorów. Założył opactwo cystersów w Rudach (1252), był też dobrodziejem żebraczego zakonu dominikanów (domy w Raciborzu, Cieszynie i Oświęcimiu). Fundacje klasztorne wiązały się również z prowadzoną jednoczenie akcją kolonizacyjna (lej współorganizatorami byli cystersi, zakony żebracze bowiem osiadały tylko w miastach).

Autor hasła:

Tomasz Jurek – profesor doktor habilitowany, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji, poświęconych m. in. średniowiecznej historii Śląska. Współautor „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.