Świdrygiełło Bolesław (litew. ŠvitrigaiIa, ur. ok. 1370, zm. 10 II 1452) – wielki książę litewski w latach 1430–1432. Najmłodszy z synów Olgierda i Juliany, księżny twerskiej. W 1431 roku ożenił się z Anną, córką księcia Iwana Twerskiego; nie pozostawił potomstwa.

Wzmiankowany 1382 roku, pozostawał pod opieką matki, a potem Jagiełły, ochrzczony w Krakowie w 1386 roku Wieczny spiskowiec, niezadowolony z własnej pozycji, otrzymywał kolejne ziemie: Podole (1400–1402) i księstwo czernihowsko-siewierskie (1404 i 1419–1430). Kilkanaście lat spędził w więzieniu i na wygnaniu. Po śmierci Witolda (27 X 1430) został mianowany przez Jagiełłę wielkim księciem litewskim. Po opanowaniu przez Polaków Podola stał się rzecznikiem zerwania unii z Polską, zawarł sojusz z Krzyżakami w Skirstymoniu, co spowodowało wojnę z Polską.

Stronnicy unii z Polską dokonali zamachu stanu 31 sierpnia 1432 roku i wynieśli na wielkiego księcia litewskiego Zygmunta Kiejstutowicza. Wybuchła wojna domowa (1432–1438). Świdrygiełło, pokonany w wielkiej bitwie nad Świętą (1435), utrzymał się do 1438 roku w południowych dzielnicach ruskich (Łuck, Kijów). W latach 1438–1440 schronił się w Mołdawii. Po śmierci Zygmunta i intronizacji Kazimierza Jagiellończyka otrzymał po długich staraniach, dzięki wsparciu miejscowych panów ruskich, w 1442 roku Wołyń i Podole Wschodnie (Bracław) jako udzielne księstwo, którym rządził do śmierci.

Świdrygiełło był jedną z najbarwniejszych postaci Europy wschodniej swojej epoki. Niezwykle ambitny i konsekwentny, zwalczał system stworzony przez Witolda i Jagiełłę. Według Jana Długosza – opój, gwałtownik, działał tak jakby postradał zmysły. Jedyny prawdziwie wierzący katolik wśród braci, jednocześnie przesiąknięty był kulturą ruską. Wystarał się więc o dyspensę papieża na kąpiel w niedzielę, bo mył się codziennie.

Niezwykle popularny na Rusi, uznany za rzecznika dążeń szlachty ruskiej do zrównania jej w przywilejach z panami litewskimi, przez wielu historyków ukraińskich i rosyjskich uznawany jest za wyznawcę prawosławia. Jako polityk i wódz nie odnosił sukcesów; kiepski administrator i organizator, umiał jednak zjednywać sobie poparcie ludzi, miał wiernych i oddanych stronników.

Autor hasła:

Krzysztof Pietkiewicz – profesor doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii Europy Wschodniej, związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor wielu publikacji, poświęconych m. in. historii Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.