Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Racibor (książę białogardzki 1233–1275)

Racibor sprzymierzył się przeciwko bratu Świętopełkowi z Konradem I mazowieckim (na zdj. pieczęć konna Konrada z ok. 1218 roku).

fot.domena publiczna Racibor sprzymierzył się przeciwko bratu Świętopełkowi z Konradem I mazowieckim (na zdj. pieczęć konna Konrada z ok. 1218 roku).

Racibor (ur. ok. 1214, zm. 6 IV ok. 1275) – książę na Białogardzie, najmłodszy syn Mściwoja I gdańskiego i Zwinisławy. Po śmierci ojca oddany został pod opiekę najstarszego brata Świętopełka I, który ok. 1233 roku przekazał mu dzielnicę ze stolicą w Białogardzie.

Podobnie jak jego starszy brat Sambor II, dążył do zrzucenia zwierzchnictwa Świętopełka i powiększenia swej dzielnicy. Nakłoniony przez Sambora, wziął w 1237 roku udział w nieudanej próbie oblężenia Słończy. W 1238 roku, za namową Sambora i biskupa włocławskiego Michała, umocnił Białogard przed najazdem Świętopełka i zaatakował ziemię słupską. Świętopełk zajął jednak Białogard i Racibor musiał się ukorzyć przed najstarszym bratem, żeby odzyskać dzielnicę. Poświadcza to wystawiony przez Racibora dokument (30 XI 1238) dla klasztoru Norbertanek w Żukowie.

Nadal jednak nie rezygnował z knowań przeciwko starszemu bratu, gdyż w umowie między Konradem I mazowieckim i jego synami a Krzyżakami, skierowanej przeciwko Świętopełkowi jako seniorowi pomorskiemu, postanowiono zachować i rozszerzyć jego dzielnicę. W 1243 roku Racibor z Samborem i biskupem włocławskim Michałem snuli plany zbudowania grodu w dzielnicy seniora, a gdy to się nie powiodło, postanowili uwięzić lub zabić Świętopełka.

Nie wiadomo, kiedy Racibor został przez Świętopełka pojmany, ale w 1248 roku przebywał w ciężkim więzieniu. Wyszedł pod koniec 1248 roku dzięki interwencji Sambora u nuncjusza papieskiego. Mimo oporu Świętopełka otrzymał z powrotem swoją dzielnicę białogardzką. W późniejszym okresie nic nie wiadomo o jego działaniach przeciwko najstarszemu bratu. Możliwe, że to on był tym, który wspomagał Świętopełka w 1256 roku w wojnie o Nakło z Bolesławem Pobożnym.

W 1262 roku po raz ostatni pojawił się jako świadek na dokumencie Świętopełka dla klasztoru Norbertanek w Żukowie. Wkrótce potem wstąpił jako rycerz do zakonu krzyżackiego. Późna tradycja mówi, że pochowano go na Rodos, ale wyspa ta należała wówczas do Bizancjum. Możliwe, że zmarł gdzieś w krzyżackich posiadłościach nad Morzem Śródziemnym, a może to tylko legenda. Jego śmierć musiała nastąpić przed potwierdzeniem przekazania ziemi białogardzkiej na rzecz Zakonu przez króla rzymskiego Rudolfa Habsburga (28 III 1276), a więc najpóźniej w 1275 roku. Nadanie to, choć niezgodne z prawem, zmusiło Mściwoja II do działań dyplomatycznych, a po procesie sądowym do odstąpienia Krzyżakom posiadłości nad Wisłą.

Autor hasła:

Jacek Jaskulski – doktor nauk humanistycznych, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Biblioteką Kórnicką PAN. Współautor „Słownika władców polskich”, „Słownika władców Europy średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”. Zmarł w 2006 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.