fot.Mathiasrex Maciej Szczepańczyk, lic. GNU FDL Mściwój II (fot. Mathiasrex Maciej Szczepańczyk, lic. GNU FDL)
Mściwoj II, Mszczuj (ur. ok. 1220/1224, zm. 25 XII 1294 w Gdańsku) – książę świecki i gdański, syn Świętopełka I gdańskiego i Eufrozyny, prawdopodobnie córki Odona, księcia wielkopolskiego.
W latach 1243-1248, podczas wojny Świętopełka z zakonem krzyżackim, był zakładnikiem u Krzyżaków (przebywał w Austrii). Po powrocie zaczął uczestniczyć w rządach na Pomorzu. W 1255 r. na polecenie ojca zdobył Nakło nad Notecią. Następnie objął w samodzielne władanie dzielnicę ze stolicą w Świeciu nad Wisłą. Usamodzielnienie to doprowadziło do napięcia w stosunkach z ojcem, który już ok. 1263 r. na następcę w Gdańsku wysunął młodszego syna, Warcisława II. Śmierć ojca w 1266 r. nie wywołała jednak wojny domowej między braćmi.
Walki o ziemię sławieńską z Barnimem, księciem szczecińskim, któremu poprzednio Mściwoj darował swoje ziemie, aby znaleźć sojusznika w konflikcie z ojcem, oraz zatargi z Krzyżakami spowodowały, że bracia do 1268 r. działali wspólnie, a Mściwoj sprawował władzę princepsa. Jednak w następnym okresie doszło do sojuszu Warcisława II ze stryjem Samborem II, co doprowadziło do pochwycenia i osadzenia Mściwoja w więzieniu. Uwolnił się przy pomocy możnych z kręgu Warcisława II i wybuchła wojna, w której Mściwoj sprzymierzył się z Bolesławem Pobożnym i Brandenburczykami.
W 1271 r. zaatakował brata oraz stryja, którzy musieli ratować się ucieczką na dwór księcia kujawskiego Siemomysła. Mściwoj podążył za nimi na Kujawy. W toku tych walk zmarł Warcisław, a Sambor schronił się u Krzyżaków. Podczas nieobecności Mściwoja margrabiowie brandenburscy, pod pozorem udzielenia pomocy, zajęli Gdańsk. Mściwoj, wykorzystując ponownie pomoc Bolesława Pobożnego, odebrał im Gdańsk w 1271 r. lub nieco później, ale już w 1273 r. zawarł z nimi porozumienie, oddając im i jednocześnie biorąc od nich w lenno Słupsk i Sławno, co zapewniło mu na wiele lat pokój. Jednak przy tej okazji utracił na kilka lat Sławno, które odzyskał dopiero ok. 1283 r.
W stosunkach z Krzyżakami sprawę skomplikowały darowizny stryjów Sambora II i Racibora, co spowodowało, że po wyroku papieskim z 1282 r., niekorzystnym dla Mściwoja, Krzyżacy mogli usadowić się na lewym brzegu Wisły, zakładając komturstwo w Gniewie. Zagrożenie brandenburskie i krzyżackie skłoniło go do nawiązania stałej współpracy z książętami wielkopolskimi – Bolesławem Pobożnym, a później Przemysłem II. 15 lutego 1282 r. na wiecu w Kępnie Mściwoj II przekazał swoje księstwo Przemysłowi II, zachowując dla siebie władzę w imieniu Przemysła. Nie wiadomo, czy jednocześnie zawarto także układ na przeżycie między obu książętami. Od tego czasu zacieśniły się stosunki między Pomorzem Gdańskim i Wielkopolską, a Przemysł II, poprzez częste objazdy Pomorza, współdecydowanie o nadaniach i przywilejach, umacnianie pozycji rycerstwa pochodzenia wielkopolskiego na terenie Pomorza zaczął przygotowywać miejscowych możnych do przejęcia przez siebie darowizny.
Ze śmiercią Mściwoja, który został pochowany w klasztorze Cystersów w Oliwie, wygasła linia męska dynastii książąt Pomorza Gdańskiego. Był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Judyta, córka margrabiego Dytryka z Wettynu i Eudoksji, córki Konrada I mazowieckiego. Z tego małżeństwa przeżyły tylko córki. W 1275 r. jego żoną została Eufrozyna, córka księcia opolskiego Kazimierza I, wdowa po księciu kujawskim Kazimierzu I (m.in. matka Władysława Łokietka), która wzięła udział w buncie przeciwko mężowi i w 1288 r. doszło do rozwodu. W tym samym roku Mściwoj poślubił Sulisławę, córkę nie znanego rycerza(?), która była zakonnicą (nowicjuszką) w klasztorze Premonstrantek. Małżeństwo to nie miało już aspektów politycznych i należy sądzić, że ponad sześćdziesięcioletni książę ożenił się z młodą Sulisławą z miłości.
Panowanie Mściwoja ustabilizowało stosunki gospodarcze (rozwój miast i lokacje na prawie niemieckim) i społeczne na Pomorzu. Wzrosło znaczenie możnowładztwa (np. rodu Święców) i własności kościelnej. Najważniejszym dziełem jego życia była umowa kępińska, której realizacja pozwoliła Przemysłowi do prowadzić do odnowienia idei Królestwa Polskiego.