fot.Johannes de Thurocz/domena publiczna Wizerunek Macieja Korwina w kronice.
Maciej Korwin (ur. 23 II 1443 w Klausenburgu, zm. 6 IV w Wiedniu) – król węgierski w latach 1458–1490. Syn Jana Hunyadyego i Elżbiety Szilágyi. W 1461 roku ożeniony z Katarzyną, córką Jerzego z Podiebradów, a w 1476 roku z Beatrycze Aragońską, córką króla Neapolu, Ferrante. Oba związki pozostały bezdzietne. W 1473 roku doczekał się nieślubnego syna, Jánosa, którego matką była wiedenka Barbara Edelpöck (według innej wersji nieznana z imienia mieszczka wrocławska). Pochowany w Székesfehérvár.
Wkrótce po śmierci Jana Hunyadyego król Władysław V Pogrobowiec skazał na śmierć obu jego synów, Władysława i Macieja. Pierwszego stracono, drugiego przetrzymywano w więzieniu, najpierw na Węgrzech, potem w Pradze. Tutaj Maciej dowiedział się o swoim wyborze na króla węgierskiego (23 I 1458). Objęcie władzy napotkało jednak trudności. Pretensje zgłosił cesarz Fryderyk III, którego część możnych węgierskich powołała na tron. Konflikt zakończył się układem w Sopronie i Wiener-Neustadt, podpisanym w 1463 roku, w którym Fryderyk adoptował Macieja, w zamian otrzymując obietnicę uzyskania Węgier po jego bezpotomnej śmierci.
Maciej mógł liczyć na poparcie papiestwa, które dostrzegając zagrożenie tureckie, widziało w królestwie węgierskim główne ogniwo krucjaty przeciw niewiernym. Kiedy zaś za pontyfikatu Pawła II jednym z najważniejszych zamierzeń Rzymu było usunięcie Jerzego z Podiebradów, Macieja traktowano jak potencjalnego kandydata do tronu czeskiego i najbliższego sojusznika papiestwa.
Widząc szansę na skupienie pod swym berłem dwóch królestw, Maciej wmieszał się w spór Jerzego z Podiebradów z jego czeskimi poddanymi, ogłaszając się 6 kwietnia 1468 roku opiekunem Czech. Zdając sobie jednak sprawę z czekających go trudności, zaproponował Kazimierzowi Jagiellończykowi sojusz przeciw Jerzemu na zasadzie uznania praw jagiellońskich do Czech i proponując poślubienie córki króla polskiego.
Zajął Morawy, Śląsk i Łużyce, a katolicka szlachta czeska obrała go swym królem 3 maja 1469 roku. Po niespodziewanej śmierci Jerzego z Podiebradów (1471) Maciej zgłosił swą kandydaturę do tronu czeskiego, spotkał się jednak z niepowodzeniem, gdyż sejm w Kutnej Horze powołał na tron Władysława Jagiellończyka.
Nieco wcześniej, bo już w październiku 1470 roku, na mocy układu w Grazu Kazimierz Jagiellończyk uzyskał poparcie Fryderyka III dla osadzenia swych synów na tronach czeskim i węgierskim. Na Węgry udała się wyprawa polska, której celem było zastąpienie Macieja królewiczem Kazimierzem. Konflikt toczony ze zmiennym szczęściem zakończył się rozejmem w Starej Wsi w 1474 roku, który w praktyce oznaczał zaniechanie prób osadzenia młodego Kazimierza na tronie węgierskim.
Król węgierski otrzymał także poparcie od papieża Sykstusa IV, obawiającego się Turków. Legat papieski Gabriel Rangoni montował wymierzony w Polskę sojusz: Maciej Korwin – zakon krzyżacki – biskup warmiński Mikołaj Tungen. Ośmielony tym poparciem Maciej zmusił Fryderyka III do dania mu obietnicy, że odbierze inwestyturę na królestwo czeskie Władysławowi Jagiellończykowi (1477). Ostatecznie spory Macieja z Polską i z Czechami kończyły układy podpisane w Budzie i Ołomuńcu, oba z 1479 roku.
Politykę zachodnią Macieja zdominował problem habsburskich roszczeń do korony węgierskiej. Układ z Sopronu i Wiener-Neustadt był dla Macieja bardzo niekorzystny, gdyż Fryderykowi III obok przyznania tytułu króla węgierskiego stwarzano szanse na sięgnięcie po rzeczywiste opanowanie Węgier po bezpotomnej śmierci Macieja.
Ten ratyfikował traktat dopiero w kwietniu 1464 roku w Budzie, ale w pierwszych latach panowania nie miał możliwości, by wyeliminować Habsburgów z rywalizacji. Później jednak nie zawahał się wystąpić zbrojnie przeciw Fryderykowi, uzyskując w latach osiemdziesiątych spektakularne sukcesy. Opanowawszy Dolną Austrię (Wiedeń zajął w 1485), część Styrii i Karyntii, przyjął tytuł księcia austriackiego.
Te nabytki oraz możliwość powołania się na jeden z punktów traktatu z i Wiener-Neustadt sprawiły, że król węgierski liczył na uzyskanie korony cesarskiej. Plany te przekreśliła elekcja Maksymiliana Habsburga na króla niemieckiego w 1486 roku, elektorzy bowiem obawiali się pozycji Macieja.
fot.Mikoláš Aleš /domena publiczna Maciej Korwin i władca Czech – Jerzy.
Ostatnie lata życia zajęły Maciejowi starania o zabezpieczenie dziedzictwa po sobie nieślubnemu synowi, Jánosowi. Z tego m.in. powodu obrał kompromisowy kurs w stosunkach z Habsburgami, którego efektem był rozejm zawarty z Maksymilianem w 1487 roku, potem kilkakrotnie przedłużany. W 1489 roku pojawił się nawet plan wielkiego sojuszu węgiersko-habsburskiego. János Korwin miał poślubić córkę Maksymiliana, ten zaś siostrzenicę żony Macieja. Król węgierski liczył na uznanie praw Jánosa do korony w zamian za zwrot Habsburgom ziem austriackich. Jednak ze strony Maksymiliana i starego Fryderyka III była to tylko gra na zwłokę. Na domiar złego zaczęły się psuć doskonałe dotychczas stosunki z papiestwem.
Stojąc wobec nie uregulowanej sprawy następstwa tronu, Maciej zmarł niespodziewanie po zaledwie dwóch dniach choroby. Dawniejsza historiografia widziała przyczynę śmierci w apopleksji, współczesna wskazuje na zapalenie mięśnia sercowego lub jelit. Ciągle nie wyjaśniona pozostaje hipoteza o otruciu króla – tę wersję pierwszy sugerował A. Bonfini.
Maciej kończył swe panowanie jako pyrrusowy zwycięzca, odnosząc bowiem niebywałe sukcesy militarne, zmobilizował przeciw sobie potężna koalicję sąsiadów. Na Węgrzech do końca życia nie potrafił wyzwolić się od niechęci możnych, knowała przeciw niemu druga żona Beatrycze, nie zdołał wreszcie, mimo usilnych starań, zapewnić swemu synowi korony.
Był postacią nieprzeciętną. Przez jakiś czas wychowywany przez Grzegorza z Sanoka, okazał się zdolnym wodzem, wspaniałym organizatorem, mecenasem, rozczytywał się w Biblii i utworach klasycznych pisarzy łacińskich. Często popierał ludzi nowych przeciw oligarchii możnych, rozwinął na szeroką skalę fiskalizm państwowy, posiadał najlepszą w owym czasie armię zaciężną, tzw. czarne wojsko, liczące ok. 30 tysięcy ludzi.
Literatura:
- K. Baczkowski, Walka Jagiellonów z Maciejem Korwinem o koronę Czeską w latach 1471–1479, Kraków 1980.
- K. Baczkowski, Walka o Węgry w latach 1490–1492. Z dziejów rywalizacji habsbursko-jagiellońskiej w basenie środkowego Dunaju, Kraków 1995.
- A. Prochaska, Królowie Kazimierz i Maciej Korwin, Przegląd Powszechny 123 (1914).