Bitwa w Górach Ponarskich (19 czerwca 1831)

fot.M.E. Andriolli, P. Benoit, E. Ciceri/domena publiczna Wilno, widok wzięty ze strony miasta północno-zachodniej

Bitwa w Górach Ponarskich, Bitwa o Wilno (19 czerwca 1831) – starcie armii polskiej z armią rosyjską w czasie powstania listopadowego.

Maszerujący 3 kolumnami ku Wilnu korpus generała Antoniego Giełguda (11 tys. ludzi, 27 dział) napotkał w pobliżu miasta siły rosyjskie generała Fabiana von der Osten-Sackena (18 baonów, 35 szwadronów, 58 dział) rozciągnięte w szyku obronnym opartym o Góry Ponarskie, lesiste wzgórza zamykające od zachodnią dolinę Wilii, w której leży miasto. Polskie natarcie uzyskało początkowo powodzenie, ale ostatecznie zostało złamane i nastąpił odwrót.

Zła koncepcja bitwy i błędy w dowodzeniu kosztowały Polaków ponad 2 tys. poległych, rannych i zaginionych oraz przesądziły o niepowodzeniu całej operacji „wyprawy na Litwę”. Rosjanie, rezygnując z pościgu, nie wykorzystali operacyjnie rozmiarów zwycięstwa.

Autor hasła:

Prof. dr hab. Tomasz Gąsowski – historyk, specjalista z zakresu dziejów politycznych, społecznych i militarnych ziem polskich w XIX stuleciu. Pracuje w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Akademii Ignatianum. Autor rozprawy habilitacyjnej „Między gettem a światem. Dylematy ideowe Żydów galicyjskich na przełomie XIX i XX wieku”, a także takich publikacji jak „Pod sztandarami Orła Białego” czy „Ziemie polskie w latach wielkiej wojny”. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego. Zdanie wprowadzające pochodzi od redakcji.

Nasze publikacje o powstaniu listopadowym:

Po upadku powstania car Mikołaj przystąpił do unifikacji Królestwa Polskiego z Rosją, likwidując ostatnie pozory polskiej niezależności.

XIX wiek | 31.03.2018 | Autor:

Czy powstanie listopadowe miało szanse powodzenia? Czy Polacy mogli wygrać?

Po bitwie pod Ostrołęką Polacy nie byli w stanie odzyskać początkowej przewagi. Kolejni dowódcy powstania walczyli z coraz mniejszym przekonaniem. Czy można było wygrać zryw, w którego zwycięstwo od początku prawie nikt nie wierzył, a upadek cała Europa…

Polska kadra oficerska biorąca udział w powstaniu często pamiętała jeszcze czasy napoleońskie.

XIX wiek | 25.03.2018 | Autor:

Dlaczego wybuchło powstanie listopadowe?

Nieprzygotowane kadry. Podzielone elity. Ogromna przewaga wojsk rosyjskich. Dlaczego zdecydowano się na rozpoczęcie zrywu i jakie były pierwsze posunięcia walczących Polaków?

Co prawda nie o tego Mikołaja chodziło posłowi, jednak przygotowując tekst do publikacji w wigilię Wigilii nie mogliśmy się powstrzymać. (fot. PredragKezic, lic. CC0).

XIX wiek | 24.12.2017 | Autor:

Tylko raz zdarzyło się, że poseł na polski sejm wykrzyknął na sali obrad: „Wyrzeknijmy więc wszyscy: Nie ma Mikołaja!”

Poseł spodziewał się gromkiej reakcji. Ale inni deputowani wciąż w Mikołaja szczerze wierzyli. Stawiającym opór opozycjonistom trzeba było zagrozić śmiercią, by raczyli zmienić zdanie.

XIX wiek | 22.11.2017 | Autor:

Piotr Wysocki. Kim był człowiek, który wywołał powstanie listopadowe?

Ochotnik do wojska, instruktor musztry, buntownik. Chciał doprowadzić do nowej bitwy pod Termopilami. I dokładnie to uczynił.

Materiały poświęcone powstaniu listopadowemu z portalu CiekawostkiHistoryczne.pl:

artykuł | 29.05.2023 | Autor:

„Pójdziem na Moskala […], ale wprzód szlachtę wyrąbiemy”. Jak do polskich powstań narodowych podchodzili chłopi?

Bez poparcia chłopów nie było co wszczynać narodowych zrywów. Jak przywódcy powstania listopadowego i styczniowego przekonywali ich do walki o niepodległość?

Fragment obrazu Wojciecha Kossaka pt. Bitwa pod Olszynką grochowską.

artykuł | 21.04.2018 | Autor:

Czy polskie powstania narodowe miały jakikolwiek sens?

O powstaniach listopadowym i styczniowym wciąż mówimy z nabożnym respektem. Nie powiodły się, ale przecież nasi przodkowie gotowi byli złożyć ofiarę krwi w nierównym boju. Czy wolno nam ich krytykować? Historyk Marek Rezler nie boi się odpowiadać twierdząco. I nie przebiera w słowach.