Bitwa pod Trzcianą (25 czerwca 1629)

Bitwa pod Trzcianą (25 czerwca 1629) – W wojnie z Rzeczpospolitą Gustaw Adolf, nie mogąc zdobyć Gdańska, postanowił zmusić Zygmunta III do ustępstw drogą przewlekłych, wyniszczających kraj działań wojennych. Król polski uzyskał od cesarza pomoc militarną w postaci 5 tys. ludzi, których późną wiosną 1629 przyprowadził gen. Jan Jerzy Arnheim i stanął obozem w okolicach Grudziądza. Zgrupowanie to postanowił zlikwidować Gustaw Adolf, wyruszając z Malborka na czele 5 tys. piechoty i 4 tys. jazdy. Arnheim zdołał się jednak wycofać na czas i połączyć z wojskami hetmana polnego koronnego Stanisława Koniecpolskiego, który pośpiesznie koncentrował swoje wojska w sile 1300 husarii, 1200 kozaków i 2 tys. rajtarii.

Bitwa pod Trzcianą, 1629.

Po połączeniu z Arnheimem 25 czerwca, pod Trzcianą uderzył na osłaniającą odwrót armii Gustawa Adolfa grupę 2 tys. rajtarów i 60 muszkieterów. Hetman związał siły przeciwnika uderzeniem chorągwi lekkich i rajtarów, husarzy zaś skierował skrycie na tyły przeciwnika. Po wykonaniu tego manewru szarża husarii na lewe skrzydło szwedzkie doprowadziła do jego rozbicia i ucieczki w kierunku pn. Wojska polskie ruszyły w pościg i rozbiły Szwedów jeszcze raz pod Straszewem. Wreszcie pod Pułkowicami natknęły się na samego Gustawa Adolfa z 2150 świeżej kawalerii i tysiącem ocalałych z pogromu niedobitków. Szwedom udało się początkowo powstrzymać atak lekkich chorągwi, jednak szarża husarii i rajtarów załamała ostatecznie ich opór. W niebezpieczeństwie znalazł się sam król, któremu jednak udało się z resztkami wojska schronić do Sztumu.

Bitwa doprowadziła do prawie całkowitej likwidacji kawalerii szwedzkiej, której straty wynosiły tysiąc zabitych i 500 wziętych do niewoli, w tym wielu wyższych oficerów. Piechota jednak ocalała w całości, co sprawiło, że mimo świetnego zwycięstwa sytuacja militarna nie uległa większej zmianie.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego.