Bitwa pod Orszą (8 września 1514)

Bitwa pod Orszą (8 września 1514) – W czasie wojny z Moskwą hetman wielki litewski ks. Konstanty Ostrogski, na czele armii złożonej z 30 tys. Litwinów i 14 tys. wojsk koronnych dowodzonych przez Janusza Świerczowskiego i Wojciecha Sampolińskiego, stanął nad Dnieprem. Zadaniem hetmana było odzyskanie świeżo utraconych ziem i grodów ze Smoleńskiem na czele. Po drugiej stronie rzeki, pod Orszą, pilnie strzegąc przeprawy, koncentrował swoje siły (ok. 60 tys. ludzi) moskiewski wódz Iwan Czeladin.

Hetman przeprowadził wojska po dwóch mostach pontonowych wybudowanych w górze rzeki i bez przeszkód stanął pod Orszą. Czeladin, dysponując znaczną przewagą liczebną, uderzył jednocześnie na oba skrzydła wojsk polsko-litewskich.

Bitwa pod Orszą, 1514.

Mimo początkowych sukcesów nie udało mu się ich przełamać, a podążając za z wolna cofającymi się wojskami hetmana dostał się pod ogień muszkietowy piechoty ustawionej w centrum i dział z prawego skrzydła. Po odparciu pierwszych ataków Ostrogski ruszył jazdę drugiej linii i wszystkimi siłami uderzył na zmieszanych w odwrocie Moskali, odnosząc zdecydowane zwycięstwo.

W ręce zwycięzców wpadł obóz moskiewski, wszystkie działa i sprzęty wojenne, wielu jeńców z Iwanem Czeladinem i innymi bojarami. Świetne to zwycięstwo pozwoliło odzyskać kilka utraconych grodów: Mścisław, Krzyczew i Dubrowno. Nie udało się jednak odbić Smoleńska, co było głównym celem wyprawy, wszystkie bowiem szturmy zakończyły się niepowodzeniem.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego.