Bitwa pod Maciejowicami (10 października 1794) – W czasie insurekcji kościuszkowskiej, aby nie dopuścić do połączenia nadchodzącego z Ukrainy 12-tys. korpusu feldmarszałka Aleksandra Suworowa z siłami pruskimi, dowodzonymi czasowo przez gen. Iwana Fersena, Kościuszko postanowił rozbić oba korpusy oddzielnie. Przeciwko armii Suworowa skierował dywizję gen. Karola Sierakowskiego oraz wojska litewskie, a przeprawę przez Wisłę miała uniemożliwić Fersenowi dywizja gen. Adama Ponińskiego. Plany te załamały się z chwilą sforsowania Wisły przez wojska pruskie 4 października pod Maciejowicami. Naczelnik objął osobiście dowództwo nad wzmocnionym posiłkami korpusem gen. Sierakowskiego i ruszył przeciwko oddziałom Fersena, w sile ok. 13 tys. żołnierzy i 56 armat. Wojska Kościuszki liczyły ok. 6,3 tys. ludzi z 23 działami.

Bitwa pod Maciejowicami, 1794.

Fersen rozpoczął bitwę o świcie 10 października natarciem gen. Fiodora Denisowa od strony, z której spodziewano się nadejścia stojącej w pobliżu dywizji Ponińskiego. Polacy od razu zostali otoczeni. W południe przeciwnik przeszedł do decydującego natarcia, które rozbiło polskie szyki. Nie doczekawszy się pomocy od Ponińskiego, Kościuszko rozpoczął bezładny odwrót, który wkrótce przerodził się w paniczną ucieczkę. Jego wojska zostały całkowicie rozbite.

Straty po stronie polskiej wyniosły ok. 4 tys. ludzi zabitych i rannych. Do niewoli dostał się ciężko ranny Naczelnik. Prusacy stracili ok. 2 tys. żołnierzy. Klęska pod Maciejowicami zdecydowała o upadku powstania.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego.

Materiały poświęcone bitwie pod Maciejowicami z portalu CiekawostkiHistoryczne.pl: