Karol III z Durazzo zw. Małym (ur. ok. 1345, zm. 24 lub 27 II 1386 w Wyszogrodzie (Visegrád) na Węgrzech) – król Neapolu od 1381 r., król Węgier od 1385 r. (jako Karol II). Syn Ludwika z Durazzo, hrabiego Gravina, i Małgorzaty Sanseverino, córki Roberta, hrabiego Corigliano. Żoną Karola była jego kuzynka, Małgorzata Andegaweńska (1347-1412), córka Karola, księcia Durazzo. Miał z nią troje dzieci, m.in. Joanne II (1373-1435), od 1414 r. królową Neapolu, i Władysława I (1376-1414), od 1386 r. króla Neapolu.

Pochodził z bocznej linii Andegawenów, założonej przez Jana I (ok. 1294-1336), księcia Durazzo i Achai, który był najmłodszym synem Karola II Kulawego, króla Neapolu. W dzieciństwie przebywał na dworze królowej neapolitańskiej Joanny I. Po śmierci swego ojca (1362) zamieszkał na Węgrzech pod opieką króla Ludwika I Wielkiego. Wskutek bezpotomnej śmierci książąt Tarentu, Ludwika II (1362), Roberta II (1364) i Filipa II (1374), zaczął odgrywać ważną rolę polityczną. Był odtąd poza Ludwikiem I Wielkim, królem Węgier i Polski, ostatnim męskim przedstawicielem dynastii Andegawenów. Pretendował do tronu neapolitańskiego i węgierskiego.

W 1380 r. został wydziedziczony przez królową Neapolu Joannę I, która uznała za swego następcę brata króla francuskiego Karola V, Ludwika I Andegaweńskiego. Karol nie pogodził się z tym rozstrzygnięciem i rozpoczął wojnę o tron. Popierany przez papieża Urbana VI, zajął w 1381 r. Neapol i uzyskał koronę królewską. W 1382 r. zgładził królową Joannę I, oskarżając ją o spiskowanie z Francuzami. W następnych latach odpierał z powodzeniem wojska swego rywala Ludwika I Andegaweńskiego. Po śmierci konkurenta (1384) upomniał się o tron węgierski. Z pomocą partii magnackiej kierowanej przez ród Horvátów obalił królową Marię, małoletnią córkę Ludwika I Wielkiego, i odsunął od rządów jej matkę, Elżbietę Bośniaczkę. 31 grudnia 1385 r. koronował się na króla Węgier. Jego panowanie na Węgrzech zakończyło się po kilku tygodniach – zginął, zamordowany z rozkazu Elżbiety Bośniaczki.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.