Najważniejsze rocznice

fot.HuBar/CC BY-SA 2.5 Walkę powstańców upamiętnia wzniesiony w Łodzi pomnik.

24 czerwca 1905 roku skończyło się powstanie łódzkie. Walki wybuchły dwa dni wcześniej, 22 czerwca. Było to pierwsze w rosyjskim imperium wystąpienie w ramach fali rozruchów 1905 roku.

Niepokoje w Łodzi trwały już od stycznia 1905 roku. Pod koniec miesiąca ogłoszono strajk powszechny, żądając między innymi 8-godzinnego dnia pracy, ustalenia minimum płac i powołania kas chorych. 28 stycznia do wystąpień przyłączyły się szkoły, protestując przeciwko nasilającej się rusyfikacji. Jednocześnie strajk proklamowały dwie polskie partie robotnicze: PPS i SDKPiL.

Starcia z władzą od początku były gwałtowne, jednak sytuacja zaostrzyła się po 18 czerwca, gdy wracających z demonstracji robotników zaatakowali kozacy. Pogrzeby ofiar zajścia przekształciły się w kolejną manifestację, w trakcie której padli następni zabici. W efekcie 22 czerwca wybuchło zbrojne powstanie, którego uczestnicy zaatakowali kompanię piechoty i część sotni kozaków. Wkrótce na ulicach wyrosły budowane przez rebeliantów barykady.

W trakcie krwawych walk, toczących się na ulicach miasta, zginęło nawet kilkaset osób. W następstwie powstania władze 25 czerwca wprowadziły w Łodzi i całym powiecie łódzkim stan wojenny.