Najważniejsze rocznice

fot.Hans Dürer młodszy/domena publiczna Król Zygmunt Stary za pomocą kolejnych edyktów chciał przeciwstawić się rozpowszechnianiu luteranizmu w Polsce i na Litwie.

24 lipca 1520 roku król Zygmunt I Stary wydał tzw. edykt toruński. Dokument skierowany był przeciwko innowiercom.

Edykt powstał z inspiracji legata papieskiego, Zachariasza Ferreri z Vincenzy, który wiosną 1520 roku przybył do Polski, by zabiegać o zakończenie toczącej się wojny z zakonem krzyżackim. Ferreri chciał przeciwstawić się szerzącemu się zwłaszcza w Prusach luteranizmowi.

Za jego namową już 3 maja 1520 roku Zygmunt Stary podpisał dokument zakazujący rozpowszechniania i czytania pism Lutra i jego zwolenników. Był on skierowany głównie do Gdańska i miast pruskich, w tym Torunia, i przewidywał karę konfiskaty mienia i banicji. Działania króla wymierzone w zwolenników reformacji popierał także polski episkopat, zwłaszcza biskup kujawski i pomorski Maciej Drzewicki.

Tekst zredagowany z myślą o Pomorzu i Prusach zapoczątkował całą serię edyktów królewskich. 24 lipca został wznowiony. Tym razem rozesłano go w całej Rzeczypospolitej i na Litwie, wyraźnie wskazując, że obowiązuje w obu państwach unii. Kolejne dokumenty o podobnej treści ukazały się 15 lutego 1522 roku w Grodnie i 7 marca 1523 roku w Krakowie.

Mimo powtarzających się zabiegów o przeciwdziałanie reformacji, edykty nigdy nie zostały w pełni zrealizowane. Sam Zygmunt Stary już kilka lat później, w 1525 roku, uznał luteranizm jako religię panującą w zsekularyzowanych Prusach. Na ziemiach polskich innowiercy musieli jednak poczekać na równouprawnienie nieco dłużej, do konfederacji warszawskiej z 1573 roku.