Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Filip V Hiszpański (król Hiszpanii 1700–1746)

Portret Filipa V Hiszpańskiego.

fot.Hyacinthe Rigaud/domena publiczna Portret Filipa V Hiszpańskiego.

Filip V (ur. 19 XII 1683 w Wersalu, zm. 9 VII 1746 w Madrycie) – król Hiszpanii od 1700 roku. Syn francuskiego delfina Ludwika i Marii Anny, córki Ferdynanda Marii, elektora Bawarii. Z dwóch związków małżeńskich – z Marią Ludwiką Sabaudzką (1688–1714), córką Wiktora Amadeusza II, księcia Sabaudii, przyszłego króla Sardynii, oraz z Elżbietą Farnese (1692–1766), córką Edwarda II, księcia Parmy – miał jedenaścioro dzieci, m.in.: Ludwika I (1707–1724), od lutego do sierpnia 1724 roku króla Hiszpanii, Ferdynanda VI (1713–1759), od 1746 roku króla Hiszpanii, Karola III (1716–1788), w latach 1731–1735 księcia Parmy, Piacenzy i Guastalli, w latach 1735–1759 króla Neapolu i Sycylii, od 1759 roku króla Hiszpanii, oraz Filipa (1720–1765), od 1748 roku księcia Parmy, Piacenzy i Guastalli. Pochowany w San Ildefonso pod Segowia.

Był pierwszym królem Hiszpanii z dynastii Burbonów. Uzyskał władzę w Madrycie na mocy testamentu Karola II, ostatniego przedstawiciela linii Habsburgów hiszpańskich, z którym łączyły go więzy pokrewieństwa (Filip V był wnukiem Ludwika XIV, króla Francji i Marii Teresy, córki króla hiszpańskiego Filipa IV). Wyznaczenie Burbona na spadkobiercę tronu hiszpańskiego spotkało się z wrogą reakcją wielu państw europejskich, zaniepokojonych perspektywą wzmocnienia Francji, m.in. Austrii, Anglii, Holandii.

Wojna sukcesyjna (1701–1714) zakończyła się rozbiorem europejskiego imperium Habsburgów hiszpańskich. W myśl postanowień traktatów pokojowych zawartych w Utrechcie (11 IV 1713) i Rastatt (7 III 1714) koronę Hiszpanii wraz z wszystkimi jej koloniami zatrzymał Filip V, cesarzowi przypadły posiadłości hiszpańskie w Niderlandach i we Włoszech (Neapol, Sardynia, Mediolan), Anglii – Gibraltar i Minorka, Sabaudii – Sycylia.

Monarcha hiszpański był człowiekiem słabego charakteru, ulegającym wpływom obu swych kolejnych żon. Dużą rolę odgrywali za jego panowania pierwsi ministrowie, m.in. Włoch Giulio Alberoni, Holender Johan Ripperda i José Patiño, którzy dokonali reform administracyjnych i skarbowych, uzdrowili handel kolonialny, zbudowali flotę wojenną, zakładali manufaktury i arsenały.

Król pod naciskiem Elżbiety Farnese prowadził aktywną politykę zagraniczną. Po śmierci Ludwika XIV (1715) zabiegał bezskutecznie o sprawowanie regencji w imieniu małoletniego króla Francji Ludwika XV. W 1727 roku podjął nieudaną próbę odzyskania Gibraltaru. Włączył się także w sprawy Włoch. Dążył do wyrugowania Austriaków z Półwyspu Apenińskiego.

W 1731 roku uzyskał dla swego syna Karola księstwo Parmy, Piacenzy i Guastalii. 7 listopada 1733 roku zawarł w Escorialu sojusz z Francją (tzw. pakt familijny) i wystąpił przeciw cesarzowi w wojnie o polską sukcesję (1733–1735). Na mocy traktatu wiedeńskiego (5 X 1735) otrzymał królestwa Neapolu i Sycylii jako sekundogeniturę Burbonów hiszpańskich (dla swego syna Karola, który zrezygnował wówczas z Parmy, Piacenzy, Guastalli i praw do Toskanii). W 1741 roku przystąpił w przymierzu z Francją do wojny o sukcesję austriacką przeciw Marii Teresie, zajmując na krótko Mediolan. Zmarł przed zakończeniem tego konfliktu zbrojnego.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.