fot.domena publiczna Aldona Anna (fot. domena publiczna)

Aldona Anna (ur. ok. 1310, zm. 26 V 1339) – królowa Polski, pierwsza żona Kazimierza III Wielkiego, córka Giedymina, wielkiego księcia litewskiego.

W Polsce znana była pod imieniem Anny, imię Aldona  poświadczają dopiero polskie kroniki z XVI w. W 1325 r. Łokietek i Giedymin zawarli sojusz, umocniony małżeństwem Kazimierza z Aldoną-Anną, a skierowany przeciwko zakonowi krzyżackiemu i Brandenburgii. Samo małżeństwo przypadło na okres czteroletniego rozejmu litewsko-krzyżackiego, który został wymuszony przez Stolicę Apostolską w 1323 r., po tym jak Litwa zobowiązała się przyjąć chrzest. Był to jedyny moment, w którym małżeństwo z poganką mogło być zawarte bez większego narażenia się opinii świata chrześcijańskiego. Na początku 1325 r. przybyło poselstwa Władysława Łokietka, a już 30 kwietnia tego roku odbył się chrzest Aldony w Krakowie. Ślub został zawarty kilka miesięcy później, 16 października 1325 r.; przyczyną opóźnienia miała być nauka języka polskiego przez Aldonę. Wianem panny młodej byli zwolnieni z niewoli litewskiej Polacy. Około 1326 r. Aldona urodziła córkę Elżbietę.

Możliwe, że w czasie gdy Kazimierz pełnił funkcję namiestnika Wielkopolski (1331-1333), Aldona przebywała z mężem na zamku w Poznaniu. Kilka tygodni po śmierci Łokietka 15 kwietnia 1333 r., odbyła się w Krakowie koronacja Kazimierza i Aldony, podobno przy sprzeciwie królowej matki, która pragnąc zachować swoją pozycję, nie chciała dopuścić do koronacji synowej. W 1335 r. przyszła na świat druga córka pary królewskiej, Kunegunda.

Aldona zmarła, jak podają kroniki, w sposób nagły i gwałtowny. Jako pierwsza królowa została pochowana w katedrze krakowskiej. Współczesne źródła przekazały opinie o Aldonie, że była tak oddana uciechom tanecznym i wesołości, iż dokądkolwiek konno lub na wozie się udawała, zawsze przed nią szli śpiewacy z harfami, bębnami, piszczałkami, pieśniami i różnymi melodiami ku zgorszeniu dość wielu. Jan Długosz złagodził nieco tę opinię, pisząc o jej uległości wobec męża, hojności, dobroczynności wobec duchowieństwa i biednych. Sposób zachowania, umiłowanie tańców i wesołość kładł na karb wychowania przez barbarzyńskich rodziców. Aldona nie miała większych ambicji politycznych.

Małżeństwo z Kazimierzem układało się poprawnie, chociaż znana była jego skłonność do miłostek. Fakt, że jej siostra Eufemia była żoną Bolesława-Jerzego Trojdenowica, księcia halicko-włodzimierskiego, mógł wpłynąć na zacieśnienie kontaktów między dworem polskim i ruskim oraz ułatwić zawarcie umowy na przeżycie między Bolesławem-Jerzym a Kazimierzem Wielkim. W późniejszych wiekach związek Aldony i Kazimierza odegrał pewną rolę w zbliżeniu polsko-litewskim. Małżeństwo to ułatwiło zapewne ślub Jadwigi i Jagiełły oraz nawiązanie unii. Odwoływano się także doń w dobie unii lubelskiej.

Autor hasła:

Źródło:

Nasze publikacje o Aldonie Annie: