fot.The Trustees of the British Museum Kołek, bęben oraz piłka znalezione w 2015 roku.

Tydzień temu Muzeum Brytyjskie ogłosiło odkrycie rzeźby z kredy, liczącej 5000 lat, którą instytucja nazywa „najważniejszym dziełem sztuki prehistorycznej znalezionym w Wielkiej Brytanii w ciągu ostatnich 100 lat”. Znajdowała się w grobie wraz ze szczątkami trójki dzieci.

– Nie jest to ani brąz, ani żelazo, ani złoto. To ciekawy relikt, okrągła ziemna bryła wykonana z miękkiego kamienia, pokryta tajemniczymi symbolami z czasów Stonehenge – mówią odkrywcy.

Kredowa rzeźba, czasami określana jako bęben – choć tak naprawdę jest to tylko jeden solidny wyrzeźbiony kawałek kamienia – została znaleziona wiele kilometrów na północ od Stonehenge, w posiadłości wiejskiej w pobliżu wsi Burton Agnes, w East Yorkshire. Prace prowadzono w ramach rutynowych wykopalisk w 2015 roku, wymaganych przez władze, przed wydaniem pozwolenia na budowę jakiegokolwiek budynku. Właściciele gruntu chcieli takowe uzyskać, więc zlecili prace firmie archeologicznej.

Element dekoracji

Rzeźba, która zostanie wystawiona na widok publiczny w Muzeum Brytyjskim, jest ozdobiona wzorami, które pasują do stylu artystycznego z mniej więcej tego samego okresu, w którym zbudowano Stonehenge. Neil Wilkin, kurator muzeum, zauważa, że wyżłobienia zdobiące znalezisko – spirale, trójkąty i rysunek przedstawiający klepsydrę, który archeolodzy nazywają motywem „motyla” – przypominają mu przedmioty znalezione na współczesnych stanowiskach neolitycznych: w Ness of Brodgar na Orkadach w Szkocji i w grobowcu przelotowym Newgrange w Irlandii.

Te powtarzające się wzory i style sugerują, że społeczności neolityczne porozumiewały się, być może dzieliły się swoją wiarą w życie pozagrobowe, religią i rytuałami.

Czytaj też:Archeolodzy ze Stonehenge biją na alarm. Czy brytyjscy drogowcy zaszkodzą kamiennemu kręgowi?

Przejmujący widok

Wyjątkowość bębna z Burton Agnes polega na jego podobieństwie do trzech innych bębnów, znalezionych mniej więcej 30 kilometrów dalej, w Folkton. One również leżały w grobie, tyle że jednoosobowym. Nazwane „bębnami z Folkton”, odkopane w 1889 roku, są „jednymi z najbardziej znanych i enigmatycznych starożytnych obiektów, jakie kiedykolwiek odkopano w Wielkiej Brytanii” – twierdzą badacze.

Wszystkie rzeźby to cylindry w kształcie beczek z litej kredy. Leżały w miejscach pochówku. Uważa się, że nie były one używane do muzyki, ale raczej do dekoracji.

fot.Allen Archaeology Odnalezione szczątki przytulających się dzieci.

Datowanie radiowęglowe kości pochowanych obok znaleziska z Burton Agnes umiejscowiło go w latach 3005-2890 p.n.e. Obok niego, w obrębie miejsca pochówku znajdowały się jeszcze szczątki trójki dzieci w wieku od 3 do 12 lat. Dwoje młodszych leżało naprzeciw siebie, nos w nos. Ich dłonie zdawały się zaciskać. Najstarsze dziecko było ułożone z ramionami wokół nich.

Mark Allen, założyciel firmy Allen Archaeology, która odkryła grób i bęben:

– Przytulali się. To był bardzo przejmujący widok.

Wiele pytań i przypuszczeń

Badacze są zaintrygowani kilkoma sprawami. Po pierwsze, jakie znaczenie miała wówczas liczba trzy? Przy trójce dzieci znajdował się jeden bęben, a przy jednym – trzy. Czy to zwykły przypadek? Po drugie, co było przyczyną śmierci dzieci?

– Może zdarzył się jakiś straszny wypadek, który wstrząsnął społecznością. Być może był niebezpieczny dla innych, więc ludzie spieszyli się, by złożyć ciała dzieci w grobie – przypuszcza Allen.

fot.zbiory Muzeum Brytyjskiego Prestiż bębna z Burton Agnes polega na jego podobieństwie do trzech bębnów, znalezionych mniej więcej 30 kilometrów od miejsca odkrycia, w Folkton

Jego teoria wiąże się z niedbale i pośpiesznie wykonanymi otworami, znajdującymi się na górze rzeźby.

Obok kredowego bębna w grobie znajdował się długi kościany kołek, który mógł przytrzymywać całun na miejscu, oraz gliniana kulka, którą dziecko mogło się bawić. Wszystkie znaleziska trafią na wystawę „World of Stonehenge”.

Źródła:

1. https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/12/chalk-drum-stonehenge-british-museum/ [dostęp:19.02.2022]
2. https://www.independent.co.uk/news/science/archaeology/drum-discover-british-museum-stonehenge-b2012728.html [dostęp:19.02.2022]
3. https://news.artnet.com/art-world/ancient-chalk-drum-discovery-2071538 [dostęp:19.02.2022]