Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Czy Polska rzeczywiście była przedmurzem chrześcijaństwa?

Bitwa pod Cecorą (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Bitwa pod Cecorą (fot. domena publiczna)

Hasło jako pierwszy rzucił papież, który wcale nie słynął z sympatii do Polaków. Słowo-wytrych, mit, czy może jednak rzeczywistość?

„Polska przedmurzem chrześcijaństwa”. Słów takich użyć miał papież Urban VIII, nawiązując do zwycięstwa pod Chocimiem w 1621 roku.

Papież ten, tak jak i jego poprzednicy, popierał polską ekspansję na tereny południowo-wschodnie, widząc w tym możliwość osłabienia potęgi muzułmańskiej. Nie zachowywał się jednak zbyt przyjaźnie wobec króla Władysława IV, ulegając opinii nuncjuszy, którzy oskarżali polskiego monarchę o zbytnią ustępliwość wobec innowierców.

W 1634 roku papież przyłączył diecezję wrocławską do gnieźnieńskiej prowincji kościelnej, za co król zrewanżował się założeniem diecezji smoleńskiej z biskupem Polakiem na czele. Jeszcze za panowania jego ojca, Zygmunta III, doszło do podpisania unii z Kościołem rzymskokatolickim przez arcybiskupa ormiańskiego we Lwowie Mikołaja Torosowicza.

Starotestamentowa geneza

Określenie antemurale christianitas stało się wówczas nazwą doktryny widzącej w Polsce obrońcę Europy chrześcijańskiej przed nieprzyjaciółmi Krzyża Świętego, czyli muzułmanami. Jest ono jednak o wiele starsze, pojawiło się już w Starym Testamencie, choć oczywiście nie było odnoszone do Polski.

Oznaczało wówczas umocnienie wysunięte przed linię murów obronnych, basztę, twierdzę, a od czasów przekładu Biblii przez ks. Józefa Wujka tłumaczone było jako przedmurze.

Turcy (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Turcy (fot. domena publiczna)

Silna konkurencja

Słowami „przedmurze chrześcijaństwa” określano całe państwo polskie lub tylko jedną z polskich twierdz – Kamieniec Podolski.

Aspiracje do pełnienia zaszczytnej roli przedmurza przejawiały także inne kraje: Węgry, Austria i Wenecja. Rola taka została Polsce raczej narzucona zewnętrznie niż przez obiektywne czynniki polityczne. W XVI wieku nie istniały poważne konflikty pomiędzy Turcją a Polską, ponieważ państwa te nie widziały sensu prowadzenia wojny między sobą.

Dopiero kolejne stulecie obfitowało w wyprawy wojenne, lecz należy to przyjąć jako wynik prohabsburskiej polityki Polski.

Twierdza w Kamieńcu Podolskim na francuskiej mapie z końca XVII wieku.

fot.Nicolas de Fer/domena publiczna Twierdza w Kamieńcu Podolskim na francuskiej mapie z końca XVII wieku.

Mit narodowy

W XIX wieku pojęcie to stało się kolejnym narodowym mitem. Odżyło w XX wieku, kiedy Polska musiała walczyć o zachowanie tożsamości w starciu z próbami zdominowania przez Rosję bolszewicką.

W konfrontacji z komunizmem, prezentującym ateistyczne postawy i przekonania, jeszcze raz Polskę widziano jako przedmurze chrześcijaństwa, a nawet całej cywilizacji śródziemnomorskiej, tym razem chroniące Europę przed zalewem bolszewizmu.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Leksykonu polskich powiedzeń historycznych. Pozycja autorstwa Macieja Wilamowskiego, Konrada Wnęka i Lidii A. Zyblikiewicz została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 1998 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.

Komentarze (2)

  1. Zbigniew Staniec Odpowiedz

    Przedmurze katolicyzmu, czyli zadoopie Europy? I taka jest prawda o bzdurzących o „niepodległości” renegatach ze słowiańszczyzny, którzy czczą semickich bogów i takież tradycje i zwyczaje przejęte z Biblii kultywują. O bogach, tradycjach i zwyczajach swych przodków nie wiedzą przechrzty nic. Grecy, Włosi czy Niemcy swych starych bogów znają i szczycą się nimi.
    Polskość matołectwo traktuje jak wstydliwe kalectwo?

  2. REALISTA Odpowiedz

    WYSMIAC TO KAZDY GLUPEK POTRAFI ALE DOCIEKAC PRAWDY TO WYCZYN DLA ZAWZIETYCH I MADRYCH NIE JEDNYM UCZONYM I HISTORYKOM SZCZEKI OPADALY NA POTWIERDZAJACE SIE WYDAZENIA DZIEJOWEW HISTORII POLSKI I SWIATA

Dodaj komentarz

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.