fot.domena publiczna Zdaniem kanadyjskiej badaczki pieszczotliwy gest na steli ma świadczyć o tym, że Egiptem w pewnym momencie rządziły jako faraonowie dwie kobiety.

Zanim w 1333 roku p.n.e. faraonem został Tutanchamon, Egiptem rządziła tajemnicza królowa. Archeolodzy wiedzą, jak się nazywała – Anchcheperure Neferneferuaton, jednak nie zdołali ustalić tożsamości władczyni. Niedawno pojawiła się nowa hipoteza, która wywraca do góry nogami dotychczasowe założenia. Czy to możliwe, że pod tym imieniem kryły się aż dwie kobiety?

Rewolucyjną tezę zaprezentowała profesor historii sztuki z University of Quebec w Montrealu, Valérie Angenot. Jej zdaniem w rzeczywistości chodziło o dwie starsze siostry Tutanchamona, Meritaton (Neferneferuaton-Taszerit) i Neferneferure.

Według Angenot w chwili śmierci faraona Echnatona Tutanchamon był zbyt młody, by objąć tron, władzę w państwie przejęła więc Neferneferure. Dwunastoletnia księżniczka początkowo występowała w męskim przebraniu, u jej boku zaś jako królewska żona zasiadła Meritaton. Po roku również druga z sióstr została koronowana na faraona. „W rzeczywistości więc Egiptem rządziły wówczas dwie równorzędne królowe, nie zaś, jak nakazywała tradycja, faraon i jego małżonka” – tłumaczy montrealska badaczka.

Hipoteza o dwóch kobietach faraonach, jednocześnie sprawujących władzę, wzbudziła kontrowersje wśród egiptologów, z których większość skłania się ku tezie, iż pod imieniem Anchcheperure Neferneferuaton w rzeczywistości kryła się Nefertiti, główna żona Echnatona i macocha Tutanchamona, lub Meritaten, najstarsza córka oraz żona Echnatona.

Rozwikłania zagadki tożsamości tajemniczej władczyni nie ułatwia skomplikowane drzewo genealogiczne egipskiej dynastii. Jak podkreśla Valérie Angenot, w czasie panowania Echnatona w Egipt uderzyła epidemia. Zbiegło się to w czasie ze śmiercią trójki jego dzieci. Aby zabezpieczyć kwestię sukcesji tronu władca poślubił więc swoją najstarszą córkę Meritaten, natomiast jedną z młodszych, Anchesenamon, wydał za Tutanchamona.

W tym okresie Neferneferure miała zaledwie 7 lat, nie mogła więc zostać królewską małżonką, ponieważ nie była w stanie urodzić dzieci i w ten sposób przedłużyć rodu. Według Angenot z tego powodu Echnaton postanowił… koronować dziewczynkę na faraona. „Neferneferure jako jedyna z kandydatek na tajemniczą królową ma odpowiednie imię” – tłumaczy kanadyjska badaczka. – „Nie uwzględniano jej jednak z uwagi na fakt, iż była najmłodszą żyjącą córką Echnatona, więc przynajmniej teoretycznie była ostatnia w kolejce do tronu” – dodaje.

Na dowód swojej rewolucyjnej hipotezy Angenot podaje przykłady ze starożytnej sztuki. Zdaniem badaczki kilka anonimowych popiersi faraonów, które uznawano za podobizny Nefertiti, w rzeczywistości przedstawiały najmłodszą córkę Echnatona. Ponadto na nieukończonej steli z wizerunkami Meritaton (Neferneferuaton-Taszerit) i Neferneferure uwieczniono gest – pieszczotę podbródka – który badacze interpretują jako symbol władzy.

fot.domena publiczna Odkrycie grobowca Tutanchamona przez Howarda Cartera w 1922 roku zapoczątkowało intensywne badania jego dynastii. Wielu zagadek do dziś nie udało się jednak rozwikłać.

Zgodnie z tą interpretacją córki Echnatona faktycznie zasiadały na tronie – najpierw jako faraon i jego królewska małżonka, później zaś jako dwie równorzędne władczynie, dzielące imię. Po śmierci Meritaton i Neferneferure dowody ich wspólnego panowania miały zostać zniszczone przez następcę Tutanchamona, który nie popierał tej nieortodoksyjnej formy rządów.

Hipoteza Angenot podzieliła środowisko egiptologów. Część z miejsca odrzuciła teorię, uznając ją za nieprawdopodobną. Przypomnijmy, że tak samo było w przypadku brytyjskiego badacza Nicholasa Reevesa, który wierzył, że rozwiązał zagadkę brakującej mumii z dynastii Tutanchamona. Jego teza została jednak obalona.

Źródło informacji:

• Laura Geggel, King Tut’s Sisters Took the Throne Before He Did, Controversial Claim Says, Live Science (dostęp: 12.05.2019).