Ludzie nauczyli się wypiekać chleb kilka tysiącleci przed tym, zanim zajęli się rolnictwem

fot.3268zauber/CC BY-SA 3.0 Okazuje się, że chleb wymyślono znacznie wcześniej niż powstało rolnictwo (zdj. poglądowe)

Co było pierwsze – chleb czy uprawa zbóż? Odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista, jednak rzeczywistość po raz kolejny płata figla zdrowemu rozsądkowi. Jak dowodzą duńscy naukowcy, nasi przodkowie stali się piekarzami na długo przedtem, niż mogli nosić miano rolników.

Jak tłumaczy profesor Tobias Richter z Uniwersytetu w Kopenhadze: „Panuje powszechne przekonanie, że chleb jest produktem pochodzącym z rolnictwa, że zaczęły go wytwarzać ludy uprawiające ziemię, a więc prowadzące osiadły tryb życia. A jednak było inaczej”.

Dowody na to, że chleb pojawił się na ludzkich stołach, zanim nasi przodkowie nauczyli się uprawiać rośliny, duńscy badacze znaleźli w Jordanii. W dolinie Wadi Rum natrafili na zwęglone okruszki – pozostałości pieczywa. Dotychczas najstarsze takie znalezisko datowano na 8 tysięcy lat p.n.e., tymczasem resztki z Wadi Rum liczą sobie około 14 400 lat – a więc wytworzono je i skonsumowano na długo przedtem, niż ludzie zaczęli prowadzić osiadły tryb życia.

Ślady paleniska, przy którym 14 mileniów temu koneserzy raczyli się chlebem, sugerują, że stanowiło ono część obozowiska grupy myśliwych zbieraczy. Oprócz 642 zwęglonych okruszków zbożowego wypieku, naukowcy odkryli tam również bulwy roślin wodnych, pozostałości warzyw (przodków dzisiejszej kapusty) oraz nasiona dzikiej pszenicy i jęczmienia. Pozostałości były „takie, jakie można znaleźć na dnie domowego tostera, gdy przypalą się grzanki” – obrazowo opisuje profesor Richter.

fot.Fritzs/CC BY-SA 3.0 Prehistoryczne „bochenki” z wyglądu przypominały placki (zdj. poglądowe).

Po zbadaniu znaleziska między innymi za pomocą mikroskopu elektronowego, duńscy archeolodzy zdołali odtworzyć „przepis” na prehistoryczny wypiek (a właściwie – przypiek). Dawni myśliwi najpierw przesiewali mąkę przez sito, następnie łączyli ją najpewniej z wodą i przypiekali na gorącym kamieniu lub w popiele (na okruszkach nie było bowiem śladów bezpośredniego oddziaływania płomieni). Wytworzony w ten sposób chleb przypominał podpłomyk.

Z uwagi na dość duże skomplikowanie (jak na tamte czasy) procesu produkcji oraz prowadzony przez ówczesnych ludzi wędrowny tryb życia, taki chleb stanowił dla nich raczej rarytas niż codzienne pożywienie. Niewykluczone, że ponad 14 tysięcy lat temu świętowali w ten sposób udane łowy – o czym świadczą również kości kilkunastu zwierząt znalezione w tym samym miejscu.

Inna hipoteza mówi o tym, że dla pradawnych społeczności myśliwych zbieraczy takie pieczywo pełniło funkcję rytualną – było czymś w rodzaju rekwizytu religijnego – niczym współcześnie hostia.

Chleb nie był jednak jedynym „luksusem” na jaki pozwalali sobie nasi przodkowie. Nieco później – bo około 6 lat temu pożywiali się kawiorem.