fot.archiwum prywatne Pod koniec zeszłego roku pozostałości pomnika UPA wyglądały tak. Teraz nie ma po nich śladu (fot. archiwum prywatne)

Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN kilka dni temu przeprowadziło poszukiwania szczątków pod słynnym pomnikiem UPA w miejscowości Hruszowice na Podkarpaciu. Pierwsze ustalenia nie spodobały się Ukraińcom.

W czwartek 24 maja w miejscowości Hruszowice na Podkarpaciu ruszyły prace mające na celu ustalenie, czy pod fundamentami stojącego tam do zeszłego roku pomnika rzeczywiście znajdował się pochówek członków UPA.

O znaczeniu tego upamiętnienia dla miejscowych Ukraińców pisaliśmy w zeszłym roku. Prace archeologiczne prowadzone przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej potrwały do 26 maja, do późnych godzin wieczornych. 26 maja na stronie internetowej Instytutu ukazał się krótki komunikat dotyczący ich rezultatów. Jak możemy w nim przeczytać:

W wyniku prac ujawniono cywilne, pojedyncze pochówki 16 osób, w tym mężczyzn, kobiet i dzieci. Szczątków nie ekshumowano. Przeprowadzone badania archeologiczne i medyczno-sądowe nie dały podstaw do uznania, iż w miejscu zdemontowanego pomnika ku czci UPA znajdowały się zbiorowe lub pojedyncze mogiły członków tej ukraińskiej formacji.

W dniu dzisiejszym z samego rana skontaktowaliśmy się z Wieloosobowym Stanowiskiem do spraw​ Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Rzeszowie. Pracownik Instytutu Bogusław Kleszczyński przy prośbie o komentarz polecił nam poczekać na pojawienie się oficjalnego stanowiska IPN w sprawie pochówków znalezionych w Hruszowicach, które ma się ukazać lata chwila. Do chwili ukazania się materiału nadal nie zostało ono opublikowane.

Bogusław Kleszczyński powiedział nam jeszcze, że zależy mu, aby wśród medialnego szumu, jaki rozpętał się wokół sprawy, nie rozmyła się jedna ważna informacja. Strona ukraińska utrzymywała, że w miejscu, w którym stał pomnik znajdowała się zbiorowa mogiła 12 członków UPA, pochowanych w dwóch rzędach. Negocjując w sprawie pomnika w Hruszowicach Ukraińcy skierowali do władz polskich dokument to poświadczający.

Screen z oficjalnego konta Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w serwisie Twitter

O badaniach, jakie zostały przeprowadzone na cmentarzu, na którym stał wcześniej pomnik UPA, strona ukraińska została poinformowana z wyprzedzeniem, a jej przedstawiciele obecni byli przy wykopaliskach. Swiatosław Szeremeta, sekretarz ukraińskiej komisji międzyresortowej ds. upamiętnień, cytowany przez serwis wnp.pl, że daty prac nie były konsultowane z władzami w Kijowie, a ukraińscy specjaliści, jacy mieli wziąć udział w badaniach w charakterze obserwatorów, byli pospiesznie ściągani, w wyniku czego Ukraińcy musieli przerwać wcześniej zaplanowane ekspedycje.

Napięcia na linii Warszawa-Kijów w sprawie pomnika trwają od kwietnia 2017 roku, kiedy to nielegalnie zbudowane upamiętnienie zostało zburzone. W odpowiedzi strona ukraińska wprowadziła zakaz poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy. Aby ostatecznie rozstrzygnąć, czy miejsce po pomniku w Hruszowicach jest grobem wojennym, jak utrzymywał Kijów, przeprowadzono pod koniec zeszłego tygodnia wspomniane wyżej badania.

Źródła informacji:

1. Czy na cmentarzu w Hruszowicach znajdują się szczątki członków UPA?, polskieradio.pl [dostęp 28.05.2018].
2. Hruszowice – na miejscu, gdzie kiedyś stał pomnik UPA nie ma mogił członków UPA, niezalezna.pl [dostęp 28.05.2018].
3. Komunikat IPN „Badania archeologiczne w Hruszowicach w woj. Podkarpackim” [dostęp 28.05.2018].
4. Komunikat Biura Poszukiwań i Identyfikacji ws. prac w Hruszowicach, ipn.gov.pl [dostęp 28.05.2018].
5. Prace archeologiczne IPN w Hruszowicach; ujawniono pochówki, dzieje.pl [dostęp 28.05.2018].
6. Prof. Krzysztof Szwagrzyk: wokół IPN dzieje się coś bardzo złego, polskieradio.pl [dostęp 28.05.2018].
7. Ukraina: Uważamy, że badania w Hruszowicach są zbędne, wnp.pl [dostęp 28.05.2018].