fot.domena publiczna ZOMO (fot. domena publiczna)

Początkowo ZOMO miało liczyć tylko 6600 członków, a zajmować się między innymi pomocą przy klęskach żywiołowych. Zomowcy pomagali jednak nie ofiarom katastrof, ale partyjnym oficjelom, pragnącym stłumić wszelkie objawy oporu społeczeństwa.

ZOMO (Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej) to formacja paramilitarna utworzona na mocy uchwały rady ministrów z 24 grudnia 1956 roku, przeznaczona do likwidacji „zbiorowych naruszeń porządku publicznego” oraz prowadzenia akcji ratowniczych w sytuacjach klęsk żywiołowych, katastrof itp.

Jej liczebność określono wyjściowo na 6600 osób, w późniejszym czasie limit ten wielokrotnie podnoszono. Początkowo nazywana potocznie „Golędzinowem”, „Golędzinowcami” lub „chłopcami z Golędzinowa” od jednego z pierwszych miejsc swego zakwaterowania.

Chrzest bojowy ZOMO

Po raz pierwszy ZOMO wystąpiło publicznie 20 stycznia 1957 roku, przeprowadzając demonstrację siły na ulicach polskich miast w dniu wyborów parlamentarnych, natomiast pierwszych dziewięćdziesięciu członków tej formacji przeszło swój chrzest bojowy 7 marca 1957 roku pod Rzeszowem, gdzie przy użyciu gazów łzawiących rozproszyło liczącą 400 osób demonstrację mieszkańców wsi Latoryż, domagających się zwrotu tamtejszej parafii jej majątku ziemskiego.

Warto zaznaczyć, że po raz pierwszy ZOMO użyło pałek prawdopodobnie 28 marca 1957 roku podczas rozpraszania tłumu protestujących mieszkańców wsi Łętkowice koło Proszowic w ówczesnym województwie krakowskim.

fot.Jarek Tuszyński, lic. CC-BY-SA-3.0 & GDFL „Zomowskie” budy w Warszawie (fot. Jarek Tuszyński, lic. CC-BY-SA-3.0 & GDFL)

Bijące serce partii

Prawdziwym jednak wyzwaniem dla tej formacji były pacyfikacja strajku łódzkich tramwajarzy w nocy z 13 na 14 sierpnia 1957 roku, a zwłaszcza kilkudniowe, trwające w Warszawie od 3 do 7 października tego roku walki uliczne z demonstrantami protestującymi przeciwko zamknięciu redakcji tygodnika „Po prostu”.

W latach 80. była wykorzystywana głównie do rozpraszania manifestacji opozycyjnych. Słynęła z brutalności i bezwzględności, dlatego w okresie jaruzelitu nazwano ją „bijącym sercem partii”, jej członków zaś „zomowcami”, „zomitami” lub pogardliwie „zomolami”.

Rozwiązana zarządzeniem ministra spraw wewnętrznych z 7 września 1989 roku. ZOMO stało się symbolem stanu wojennego, a jedno z wydawanych od 1982 roku w Krakowie pism drugiego obiegu nosiło tytuł „Zomorządność”.

Polecana literatura:

1. Juruś, Byłem w ZOMO, Warszawa 1991;
2. Głowiński, Mowa w stanie oblężenia 1982–1985, Warszawa 1996, s. 77–78;
3. Dudek, T. Marszałkowski, Walki uliczne w PRL 1956–1989, Kraków 1999.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Abecadła PRL-u. Pozycja autorstwa Zdzisława Zblewskiego została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 2008 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.

Fascynujący obraz życia w komunistycznej Polsce

Jerzy Kochanowski

Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957

Marzec 1953. Umiera Stalin.Marzec 1956. Umiera Bierut.Z mroków stalinizmu wyłania się nowy porządek.Ale nie o tym jest ta książka.Jest o zwykłych ludziach sprzed sześciu dekad. O Polakach, którzy pragnęli odrobiny normalności po latach terroru. O wyglądaniu zza „żelaznej kurtyny”.Jest też o pieniądzach i korupcji, pracy i bezrobociu, chuligaństwie i prostytucji, wyborach miss i świadomym macierzyństwie, otwarciu na świat i marzeniach o własnym samochodzie.O młodzieży wieku atomowego, tęsknocie za Zachodem i roli Kościoła. O namiastce wolności, która wtedy wydawała się czymś …

Sklep	Format	Zwykła cena	Cena dla naszych czytelników
paskarz.pl		59.90 zł	29.95 zł idź do sklepu »