fot.Adrian Grycuk, lic. CC BY-SA 3.0 pl Krzysztof Szczerski w Sejmie w 2014 roku.

W piątek doszło do spotkania Wiceprzewodniczących Komitetu Konsultacyjnego Prezydentów RP i Ukrainy – Krzysztofa Szczerskiego i Kostiantyna Jelisejewa. Politycy zadeklarowali rozwiązanie wzajemnych problemów i współpracę. Ostatnie wydarzenia na granicy z Ukrainą pokazują jednak, że napięcie wciąż nie zostało rozładowane.

Do ponad czterogodzinnego spotkania szefa gabinetu prezydenta Polski Krzysztofa Szczerskiego i wiceszefa administracji prezydenta Ukrainy Kostiantyna Jelisiejewa doszło w piątek w Krakowie. Zostało ono uzgodnione przez prezydentów obu krajów, Andrzeja Dudę i Petra Poroszenkę. Posiedzenie zainicjował ukraiński przywódca w związku z napięciem w relacjach między Warszawą i Kijowem.

Jak zapisano w oficjalnym komunikacie Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, strony m.in. potwierdziły swoje przywiązanie do wzmocnienia strategicznego partnerstwa oraz uznały potrzebę kontynuacji prac dwustronnej międzyrządowej komisji ds. ochrony i przywrócenia dziedzictwa kulturowego. Przedstawiły także swoje stanowiska i oczekiwania względem Szczytu Partnerstwa Wschodniego, który odbędzie się 24 listopada bieżącego roku w Brukseli.

Podczas posiedzenia omówione zostały przygotowania do wizyty prezydenta Andrzeja Dudy w Charkowie, która odbędzie się w grudniu. Znajduje się tam Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu, w którym spoczywają szczątki ponad 4 tysięcy polskich ofiar NKWD oraz około 2,8 tys. ofiar stalinowskiego terroru z lat 1937-1938.

Krzysztof Szczerski podczas piątkowych rozmów z Konstiantinem Jelisejewem. Screen z oficjalnej strony Kancelarii Prezydenta RP.

Co jeszcze istotniejsze, strony polska i ukraińska uzgodniły, że zakaz poszukiwań i ekshumacji na terytorium Ukrainy powinien zostać zniesiony i postanowiły zarekomendować obu rządom, by w tej sprawie spotkali się wicepremierowie Piotr Gliński i Pawło Rozenko. Dogadały się też, że wspólne prace ekshumacyjne na terytorium Ukrainy powinny zostać wznowione.

Kluczowe ustalenia dotyczyły wprowadzonego pod koniec kwietnia tego roku przez ukraiński IPN zakazu poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy. Został on wydany w reakcji na zdemontowanie pomnika UPA w Hruszowicach na Podkarpaciu (o którym pisaliśmy w naszym artykule).

W związku z tym zakazem, polskie ministerstwo spraw zagranicznych zapowiedziało na początku listopada uruchomienie procedury wzbraniającej wjazdu wobec Ukraińców o „skrajnie antypolskim stanowisku”, blokujących na poziomie administracyjnym ekshumacje i upamiętnienie polskich ofiar. Od tego wtorku zakaz już obowiązuje.

fot.archiwum prywatne Oto co zostało ze słynnego pomnika UPA w Hruszowicach (stan na 08.05.2017).

Przedwczoraj po raz pierwszy nie wpuszczono do Polski ukraińskiego urzędnika. 17 listopada 2017 roku pogranicznicy z przejścia Szeginie-Medyka wycofali Światosława Szeremetę, sekretarza ukraińskiej państwowej komisji do spraw upamiętnień żołnierzy i ofiar wojen oraz politycznych represji. Poinformowali go, że ma roczny zakaz wjazdu do Polski, a także do strefy Schengen.

Sam ukraiński urzędnik skomentował, że nie uważa, by jego działania były „antypolskie”, a także, że nie otrzymał żadnego oficjalnego komunikatu w sprawie zakazu wjazdu. Jak wyjaśnił, delegacja stowarzyszenia Nadsiannia jechała do Łańcuta, gdzie jej członkowie zamierzali odwiedzić groby żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej.

W reakcji na sytuację na granicy ministerstwo spraw zagranicznych Ukrainy wezwało w trybie pilnym polskiego ambasadora Jana Piekło. Do spotkania doszło w sobotę po południu. Strona ukraińska wyraziła ubolewanie z powodu niewpuszczenia pana Szeremety. W trakcie rozmowy ustalono, że mimo to Polska i Ukraina powinny kontynuować rozmowy w sprawie ekshumacji, że porozumienia krakowskie są nadal obowiązujące i że powinniśmy doprowadzić do wdrożenia ich w życie.

Źródła informacji:

1. Ministrowie Krzysztof Szczerski i Kostiantyn Jelisejew spotkali się w Krakowie, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Ukraiński urzędnik niewpuszczony do Polski. Kijów wezwał ambasadora i „wyraził ubolewanie”, TVN24.
3. „Zakaz ekshumacji na Ukrainie powinien zostać zniesiony”, Rzeczpospolita.
4. Zakaz wjazdu do Polski dla ukraińskiego urzędnika, Onet.pl.