fot.Paginazero/CC by 3.0 Fragment fresku z pałacu w Knossos

Cywilizacje minojska (ok. 2000-1450 p.n.e.) i mykeńska (ok. 1600-1100 p.n.e.) od dawna stanowiły zagadkę dla badaczy – wciąż niewiele wiadomo na ich temat, pomimo licznych pozostałości po ich kulturze. Badania DNA pobranego ze starożytnych szkieletów pozwoliły jednak uchylić rąbka tajemnicy dotyczącej ich pochodzenia.

Cywilizacje minojska i mykeńska były pierwszymi zaawansowanymi i piśmiennymi cywilizacjami, które pojawiły się w Europie. Stanowiły zagadkę dla badaczy od początku, czyli od momentu, kiedy odkryto ich ślady: w 1874 roku Heinrich Schliemann znalazł grobowce w Mykenach, zaś ćwierć wieku później Arthur Evans odkopał ruiny pałacu w Knossos – pozostałość kultury minojskiej. Cywilizacje te zostawiły po sobie pałace, biżuterię, freski, teksty zapisane nie do końca odczytanym pismem – oraz grobowce.

To właśnie tam naukowcy znaleźli materiał badawczy. Próbki DNA zostały pobrane ze szczątków znalezionych w komorach grobowych pochodzących z epoki brązu znajdujących się w regionie Morza Egejskiego. Naukowcy zsekwencjonowali genomy i porównali je z 332 pobranymi z innych starożytnych szczątków oraz tysiącami genomów współczesnych ludzi.

Jak wykazały badania, istnieje ciągłość genetyczna między poprzednikami cywilizacji minojskiej i mykeńskiej a współczesnymi Grekami; cywilizacje te wyłoniły się z egejskich społeczności rolniczych i stopniowo przekształciły się w społeczeństwo greckie okresu archaicznego.

Genetycznie Minojczycy i Mykeńczycy najwięcej wspólnego mają z rolnikami z wczesnego neolitu pochodzącymi z terenów dzisiejszej Grecji i Turcji – genomy obu tych cywilizacji były do siebie podobne. Badania wykazały również, że w DNA Minojczyków i Mykeńczyków znajdują się geny pochodzące z populacji wschodnich, wywodzących się z terenów Kaukazu i Iranu. Tylko w żyłach Mykeńczyków płynęła jednak krew ludów z północy, co może wskazywać na skutki ogromnej prehistorycznej migracji z eurazjatyckich stepów na tereny Grecji kontynentalnej.

W ubiegłym stuleciu pojawiło się wiele teorii na temat pochodzenia kultur minojskiej i mykeńskiej oraz tego, jak wiele zawdzięczały wielkim cywilizacjom Mezopotamii i Egiptu. Jak powiedział kierujący badaniami Iosif Lazaridis, genetyk z Harwardzkiej Szkoły Medycznej, teorie te były trudne do sprawdzenia, ale z pomocą starożytnego DNA można powiedzieć więcej na temat korzeni dwóch starożytnych cywilizacji.

Jak twierdzi Lazaridis, dalsze badania mogą pozwolić odpowiedzieć na pytanie, jak „wschodnie” i „północne” geny znalazły się w DNA greckich cywilizacji epoki brązu: czy z powodu nagłych i wielkich migracji, czy też powolnego i stopniowego przenikania ludności z sąsiednich regionów.

Źródło informacji:

1. Nature.
2. M. Gannon, More than Myth: Ancient DNA Reveals Roots of 1st Greek Civilizations, Live Science.