fot.domena publiczna Pieczęć Siemowita III.
Siemowit III Starszy (ur. przed 1313, zm. 16 VI 1381 w Płocku) – książę czerski, rawski, wiski i płocki, syn Trojdena l, księcia sochaczewskiego i czerskiego, oraz Marii, córki Jerzego I, księcia halicko-włodzimierskiego.
Od śmierci stryja Siemowita II w 1345 roku władał wspólnie z bratem Kazimierzem I ziemią czersko-warszawską, podczas gdy przeważająca część Mazowsza pozostawała pod rządami Bolesława III. Początkowo, podobnie jak ojciec Trojden I, złożył hołd królowi Czech Karolowi IV, jednakże wkrótce w obliczu zbliżenia polsko-czeskiego oraz zapisania przez Bolesława III swej dzielnicy Kazimierzowi III Wielkiemu zerwał wraz z bratem stosunki z Czechami.
Swoją lojalność wobec Korony wykazał podczas zatargów polsko-litewskich na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XIV wieku. Stał wtedy wiernie po stronie króla Polski. Po śmierci Bolesława III w 1351 roku jego ziemie przeszły na własność Korony. Kazimierz Wielki nadał je wkrótce Siemowitowi i Kazimierzowi układem w Płocku jako lenno, zastrzegając, że w wypadku jego bezpotomnej śmierci przejdą one na własność książąt mazowieckich.
W 1353 roku bracia podzielili się Mazowszem. Siemowit otrzymał wtedy ziemię czerską i rawską. Dwa lata później zmarł Kazimierz i Siemowit po raz ostatni zjednoczył pod jednym berłem całe Mazowsze. Do formalnego przekazania mu tych ziem doszło w czasie spotkania z Kazimierzem Wielkim w Kaliszu. Król nadał wtedy Siemowitowi dzielnicę Kazimierza jako lenno Korony, oddając dodatkowo ziemię wiską.
W następnym roku Kazimierz Wielki uregulował sprawy Mazowsza z królem Czech – Karol IV zrzekł się pretensji do ziemi płockiej w zamian za ustępstwa polskie na Śląsku. Stosunki Siemowita z Kazimierzem Wielkim układały się poprawnie, czego przejawem było uczestnictwo w zjazdach w Krakowie w 1364 roku i w Łowiczu w 1369 roku. Po śmierci króla w 1370 roku wygasła zależność lenna od Korony i całe Mazowsze, zgodnie z umowami w Płocku i Kaliszu, stało się własnością Siemowita. Nowy król Polski Ludwik Węgierski respektował ten układ.
Również w kontaktach z innymi sąsiadami cechowała księcia mazowieckiego rozważna i spokojna polityka. W czasie jego panowania zacieśniły się, mimo kilkakrotnych najazdów, stosunki z Litwą, natomiast wobec Krzyżaków wykazywał daleko posuniętą rezerwę. Zapewne już w 1373 roku, a najpóźniej w 1374 roku, wydzielił dzielnice swoim synom, jednak ich rządy były tylko nominalne. Podział ten został formalnie potwierdzony w 1379 roku. Wtedy Janusz I otrzymał ziemię czerską, warszawską, liwską, zakroczymską i wyszogrodzką, a Siemowit IV ziemię płocką, gostynińską, sochaczewską, rawską i płońską. Trzeci syn Henryk został w 1391 roku biskupem płockim.
Siemowit był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona, Eufemia, córka Mikołaja II opawskiego, dała mu pięcioro dzieci, w tym Janusza I i Siemowita IV; z drugą żoną, córką Bolesława II ziębickiego (najprawdopodobniej o imieniu Ludmiłła), miał troje dzieci, w tym Henryka. Sprawa księżnej Ludmiłły zaciążyła na wizerunku Siemowita – została ona niesłusznie posądzona o cudzołóstwo i na rozkaz księcia uduszona. Siemowit III zwany Starym został pochowany w Płocku.
Rządy Siemowita charakteryzują się dbałością o gospodarkę. Książę zakładał miasta na prawie chełmińskim i średzkim, dbał o posiadłości Kościoła. Jego czołowym osiągnięciem było wydanie w 1377 roku statutów sochaczewskich. Jest to zbiór praw sądowych Mazowsza, wzorowany na statutach Kazimierza Wielkiego: znosił on stare prawo rodowe, ustalając nową organizację terytorialną księstwa. Był bardzo hojny dla klasztoru Cystersów w Sulejowie oraz klasztoru Norbertanek w Płocku, wspierał także kler parafialny. Pod koniec życia wdał się w ostry konflikt z arcybiskupem gnieźnieńskim Jarosławem Bogorią i biskupem poznańskim Janem Suchywilkiem o posiadłości w Łowickiem.