Robert I Andegaweński zw. Mądrym (ur. 1278, zm. 19 I 1343 w Neapolu) – król Neapolu i hrabia Prowansji od 1309 roku. Syn Karola II Andegaweńskiego, króla Neapolu, i Marii, córki Stefana V, króla Węgier. Z małżeństwa z Jolantą (zm. 1302), córką Piotra III, króla Aragonii, miał syna Karola (1298–1328), od 1309 roku księcia Kalabrii, w latach 1325–1328 signora Florencji. Córka przedwcześnie zmarłego Karola, Joanna I (1326–1382), została w 1343 roku następczynią Roberta na tronie neapolitańskim. Pochowany w kościele Santa Chiara w Neapolu.

Przedwczesna śmierć jego starszego brata, Karola Martela (1295), tytularnego króla Węgier, otworzyła Robertowi drogę do królewskiej korony. 24 lutego 1297 roku otrzymał od ojca tytuł księcia Kalabrii i został wyznaczony na następcę tronu neapolitańskiego.

W latach 1299–1302 dowodził wojskami neapolitańskimi w wojnie z Aragonią o Sycylię. Po śmierci Karola II (V 1309) uzyskał koronę królewską z rąk papieża Klemensa V w Awinionie. Jako hrabia Prowansji stał się naturalnym pośrednikiem miedzy Italią a papieżem, który przeniósł swoją siedzibę do Francji (tzw. niewola awiniońska).

Podczas wyprawy Henryka VII Luksemburskiego do Włoch (1310–1313) stanął na czele gwelfów, stronnictwa papieskiego w Italii, i udaremnił próby wskrzeszenia uniwersalistycznej władzy cesarza. Brał odtąd udział we wszystkich wojnach przeciwko gibelinom. W latach 1328–1329 walczył z cesarzem Ludwikiem IV Bawarskim, którego skłonił do wycofania się z Włoch. Po zajęciu Lombardii przez króla Czech Jana Luksemburskiego (1330) sprzymierzył się z Karolem Robertem – królem Węgier i Władysławem Łokietkiem – królem Polski, a następnie przyczynił się do wyparcia Luksemburgów z północnych Włoch (1333).

Przewodząc wielkiemu obozowi politycznemu, znacznie umocnił swoją pozycję na terenie Italii. Z ramienia papieża Klemensa V był namiestnikiem w Romanii (od 1310). Sprawował również rządy we Florencji (1313–1322) i Genui (1318–1335). W 1326 roku uzyskał godność wikariusza cesarskiego przy papieżu. W latach 1325–1342 organizował ekspedycje wojenne przeciw Aragończykom, dążąc bez skutku do zdobycia Sycylii. Był mecenasem nauki i sztuki. Opiekował się znanym poetą Franciszkiem Petrarką, który uważał króla za przyjaciela wiedzy i cnoty.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.