fot.domena publiczna Portret Roberta I Bruce’a.
Robert I Bruce (ur. 11 VII 1274 zapewne w Turnberry w pobliżu Ayr, zm. 7 VI 1329 w zamku Cardross nad rzeką Clyde) – król Szkocji od 1306 roku. Syn Roberta Bruce’a i Marjorie, córki i dziedziczki Neila, ostatniego celtyckiego hrabiego Carrick. Jego pierwszą żoną była Izabela, córka Donalda, hrabiego Mar, z którą miał córkę Marjorie (zm. 1316), wydana w 1315 roku za lorda Waltera, stewarta Szkocji (byli oni rodzicami Roberta II, pierwszego króla Szkocji z dynastii Stuartów). Z drugiego małżeństwa, z Elżbietą (zm. 1327), córką Ryszarda de Burgh, hrabiego Ulsteru, miał syna Dawida II (1324–1371), od 1329 roku króla Szkocji. Pochowany w Dunfermline (jego serce złożono w opactwie cysterskim w Melrose).
Pochodził z rodziny anglonormańskich baronów, która osiadła w Szkocji w XII wieku. W jego żyłach płynęła krew wymarłej dynastii królów szkockich Canmore. Był prawnukiem Roberta Bruce’a (zm. 1245), lorda Annandale, i Izabeli (zm. 1251), córki Dawida, hrabiego Huntingdon (wnuka króla Szkocji, Dawida I Świętego).
Podczas walk o tron szkocki w latach 1291–1292 popierał kandydaturę swego dziada Roberta Bruce’a (większość mężczyzn w tym rodzie nosiła to imię) i zwalczał jego rywala, Jana Balliola. W 1304 roku uzyskał po zmarłym ojcu hrabstwo Carrick. Po zajęciu Szkocji przez Anglików uznał króla Edwarda I za swojego suwerena i podpisał deklarację lojalności, tzw. szmatławy rejestr. Przeciwko angielskim okupantom wystąpił dopiero po upadku powstania Williama Wallace’a.
Ogłosił się królem Szkocji 27 marca 1306 roku w Scone po zabiciu w Dumfries (10 II 1306) współrywala do tronu Szkocji, Jana Comyn of Badenoch z rodu Balliolów. Pokonany przez wojska Edwarda I pod Methven w czerwcu 1306 roku, przeszedł do walki partyzanckiej. Uzyskał stopniowo poparcie wszystkich Szkotów. W 1310 roku po jego stronie opowiedziało się duchowieństwo szkockie, składając mu przysięgę jako legalnemu królowi (wbrew stanowisku papieża Klemensa V, który obłożył Bruce’a klątwą).
Po śmierci Edwarda I odebrał Anglikom większość szkockich miast i zamków, m.in. Linlithgow (1310), Dumbarton (1311), Perth (1312), Roxburgh i Edynburg (1313). 24 czerwca 1314 roku rozgromił armię angielską Edwarda II w bitwie pod Bannockburn. Wyparł wroga z całej Szkocji i zaczął najeżdżać zbrojnie północną Anglię.
W latach 1315–1318 organizował wyprawy na Irlandię, gdzie udzielał pomocy wojskowej powstańcom irlandzkim walczącym z Anglikami. W 1316 roku osadził na tronie Irlandii swego brata Edwarda, który poległ w bitwie pod Dundalk jesienią 1318 roku. W 1328 roku zawarł w Northampton wieczny pokój z królem angielskim Edwardem III i uzyskał formalne uznanie niepodległości Szkocji przez Anglię. W tym samym roku papież Jan XXII zdjął nałożoną na Bruce’a ekskomunikę. Zmarł prawdopodobnie na trąd.
Uważany za szkockiego bohatera narodowego, opiewany jest w pieśniach i utworach literackich, m.in. Roberta Burnsa. Czasom Roberta Bruce’a poświęcony został amerykański film fabularny Braveheart – Waleczne serce z 1995 roku (w reżyserii M. Gibsona).