Dawid I Święty (ur. ok. 1084, zm. 24 V 1153 w Carlisle) – król Szkocji od 1124 r. Najmłodszy syn Malkolma III Canmore, króla Szkocji, i św. Małgorzaty, córki księcia anglosaskiego Edwarda. Z małżeństwa zawartego w 1112 r. z Matyldą (zm. 1130/31), córką hrabiego Northampton Waltheofa, miał syna Henryka (ok. 1115-1152), hrabiego Huntingdon i Northumberland. Następcą Dawida na tronie królów Szkocji został w 1153 r. jego najstarszy wnuk Malkolm IV Bezżenny (1142-1165).

Jako młodzieniec przebywał na dworze anglonormańskim swego szwagra, króla Anglii Henryka I. Po śmierci króla szkockiego Edgara (1107) objął rządy w południowej części Szkocji. Dzięki małżeństwu z Matyldą został także władcą Northampton i Huntingdon. Zasiadł na tronie w 1124 r. po śmierci swego brata, Aleksandra l. W 1130 r. stłumił bunt możnowładców z prowincji Moray. Po śmierci Henryka I (1135) wystąpił przeciwko nowemu królowi Anglii, Stefanowi z Blois, i poparł roszczenia swej siostrzenicy Matyldy (córki Henryka I).

W 1136 r. uzyskał od Stefana, w zamian za pokój, hrabstwo Cumberland z Carlisle. W 1138 r. rozpoczął nową wojnę i poniósł porażkę w bitwie pod Northallerton (22 VIII 1138). W 1139 r. zawarł pokój z królem Stefanem, uzyskując dla swego syna Henryka hrabstwo Northumberland. Zaprowadził w Szkocji anglonormańskie urządzenia ustrojowe, m.in. urząd szeryfa i angielski system sądów. Zaprosił do swego państwa rycerzy normańskich i na warunkach służby feudalnej nadał im baronie. Nadawał także przywileje miastom, które przyjęto nazywać „miastami królewskimi” (m.in. Perth, Stirling, Dunfermline). Budował zamki i organizował wokół nich ośrodki miejskie, określane jako burghs, co znalazło odbicie w nazwach miast (np. Edinburgh, Fraserburgh, Newburgh). Popierał rozwój handlu i ujednolicił system miar i wag. Od ok. 1136 r. (jako pierwszy król szkocki) bił własną monetę.

Dokonał szeroko zakrojonej reformy organizacyjnej Kościoła. Utworzył sześć biskupstw (Aberdeen, Brechin, Caithness, Dunblane, Glasgow i Ross), sprowadził do Szkocji benedyktynów kluniackich i cystersów. Był fundatorem dziewięciu klasztorów, głównie cystersów (Melrose, Newbattle, Kinloss) i augustianów (Holyrood, Cambuskenneth). Współcześni Dawidowi uważali go za władcę sprawiedliwego, hojnego dla ubogich i pobożnego. Kult króla powstał krótko po jego śmierci (nie został kanonizowany).

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.