Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Krum (chan bułgarski 802–814)

Chan Krum na czele swych wojsk.

fot. V. Antonoff/domena publiczna Chan Krum na czele swych wojsk.

Krum (ur.?, zm. 13 IV 814) – chan bułgarski od 802 roku. Jego synem był chan Omurtag (panował 814–831). Wywodził się z Bułgarów panońskich, którzy znajdowali się pod zwierzchnictwem awarskim. W nieznanych bliżej okolicznościach został w 802 roku, po śmierci chana Kardama (777–802), chanem bułgarskim.

Wykorzystując osłabienie Awarów, spowodowane klęską zadaną im przez Karola Wielkiego (803), przyłączył do Bułgarii zamieszkaną przez Bułgarów część ich państwa, tj. ziemie na wschód od Dunaju po Dniestr. W 807 roku zwrócił się przeciw Bizancjum i zaatakował Serdikę (Sofia), którą zdobył i wyciął w pień całą sześciotysieczną załogę.

W odwet cesarz Nikefor I (802–811) zniszczył w 809 roku stolicę Bułgarii, Pliskę. Gdy jednak w 811 roku cesarz podjął kolejną wielką wyprawę przeciw Bułgarom, odrzuciwszy prośby o pokój, zajął Pliskę (20 VI) i posuwał się dalej z zamiarem podboju całego państwa, Krum wciągnął Bizantyńczyków w zasadzkę na Wrbiszskiej przełęczy w Górach Bałkan i zniszczył całkowicie ich armię (26 VII). Nikefor I zginął w bitwie (Krum kazał z jego czaszki zrobić puchar, z którego spełniał toasty), a jego syn Staurakios został śmiertelnie ranny.

W roku następnym Krum wyprawił się do Tracji, zdobył Dewelt i spowodował panikę wśród ludności pobliskich miast greckich. Jednak jego propozycja pokoju na warunkach układu z 716 roku (między Terwełem a Teodozjuszem III) została przez cesarza Michała I Rangabeusza (panował 811–813) odrzucona. W odpowiedzi Krum zajął Messembrię (Nesebyr).

Wobec nowego ataku bułgarskiego w 813 roku cesarz zastąpił drogę chanowi, poniósł jednak druzgocącą klęskę pod Wersinikią k. Adrianopola (22 VI 813). W rezultacie Michał został zdetronizowany, a Krum ruszył na Konstantynopol. Oblężenie stolicy Bizancjum zakończyło się niepowodzeniem, lecz w drodze powrotnej chan zdobył Adrianopol. W trakcie przygotowań do nowej wyprawy dostał wylewu krwi do mózgu, w wyniku czego zmarł (według innych źródeł stracił wzrok i, zgodnie z przyjętym u Bułgarów rytuałem, został uduszony).

Krum był nie tylko znakomitym wodzem, ale i dobrym organizatorem państwa. Zapoczątkował proces przeobrażeń struktury plemiennej w aparat państwowy, włączając do niego Słowian. Dokonał również pierwszej w państwie bułgarskim kodyfikacji prawa.

Autor hasła:

Ilona Czamańska – profesor doktor habilitowana, historyczka i bałkanistka związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przewodnicząca Komisji Bałkanistyki poznańskiego oddziału PAN i redaktor naczelna pisma „Balcanica Poznaniensa. Acta et Studia”. Autorka wielu publikacji naukowych, współautorka Słownika władców Europ średniowiecznej oraz Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.