Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.
Menu
fot.Jan Matejko/domena publiczna Konstytucja 3 maja została przyjęta w atmosferze przypominającej niemal zamach stanu.
3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił Ustawę Rządową, która wyznaczała nowe ramy ustrojowe Rzeczpospolitej Obojga Narodów i regulowała obowiązujące w niej prawo. Była to pierwsza w Europie i druga na świecie nowoczesna, spisana konstytucja.
Pierwsza polska ustawa zasadnicza nie została przyjęta w sposób całkowicie legalny. Poświąteczna sesja sejmu była zwołana dopiero na 5 maja. Ponieważ jednak informacja o trwających w tajemnicy pracach nad konstytucją wyciekła, autorzy projektu, w tym król Stanisław August Poniatowski, Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki, wezwali do Warszawy zaufanych posłów i senatorów. Odbyła się burzliwa debata, a król ostatecznie zaprzysiągł konstytucję bez głosowania.
Ustawa Rządowa wprowadzała w Rzeczpospolitej monarchię dziedziczną – tron przyznano dynastii Wettynów – i ograniczyła najbardziej szkodliwe przejawy szlacheckiej demokracji, znosząc między innymi liberum veto. Ustanawiała rząd, który miał być odpowiedzialny przed parlamentem. Przyznała też znaczne prawa mieszkańcom miast królewskich. Ponadto projekt ustanawiał katolicyzm religią panującą.
Najwięcej kontrowersji wzbudził fakt, że konstytucja praktycznie… zniosła Wielkie Księstwo Litewskie, likwidując polsko-litewskie parytety w głównych urzędach. Tę niejasność naprawiono jednak pół roku po uchwaleniu ustawy, przywracając parytety w tak zwanym Zaręczeniu Obojga Narodów.
Konstytucja 3 maja obowiązywała zaledwie nieco ponad rok. Jej koniec wyznaczyło przystąpienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej w lipcu 1792 roku.
3 maja 1952 roku w Monachium rozpoczęto nadawanie do kraju audycji Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Pierwszym jej kierownikiem został Jan Nowak-Jeziorański. Wkrótce Rozgłośnia stała się dla wielu Polaków jednym z najważniejszych źródeł obiektywnej informacji o Polsce i świecie (notka autorstwa dr. hab. Zdzisława Zblewskiego).
Bitwa pod Bogucicami, Bogucice (3 maja 1285) – w 1285 wybuchł kolejny bunt panów małopolskich przeciw księciu krakowskiemu Leszkowi Czarnemu. Na jego czele stanął Janusz z możnego rodu Starżów. Wezwany przez rokoszan ks. czerski Konrad dotarł do Sandomierza, a...