Najważniejsze rocznice

fot.Gianmaria Visconti/CC BY-SA 2.5 Obóz w Mauthausen był pierwszym obozem utworzonym poza granicami III Rzeszy z 1937 roku.

5 maja 1945 roku oddział 11. Dywizji Pancernej 3. Armii USA wyzwolił obóz koncentracyjny Mauthausen-Gusen, działający od sierpnia 1938 roku. Jednostką dowodził sierżant Albert J. Kosiek.

Mauthausen-Gusen był pierwszym obozem koncentracyjnym utworzonym poza granicami III Rzeszy. Powstał wkrótce po Anschlussie Austrii. Był to jeden z najcięższych lagrów nazistowskich. Przebywali w nim początkowo więźniowie polityczni, Świadkowie Jehowy i homoseksualiści. Po napaści Niemiec na Polskę zsyłano tam również polską inteligencję, likwidowaną w ramach akcji Intelligenzaktion. W obozie przebywali również Węgrzy, Holendrzy i austriaccy Żydzi. Pod koniec wojny przesiedlano do niego także część więźniów z Auschwitz. Łącznie przez obóz przeszło około 335 tysięcy więźniów.

Większość pilnujących obozu esesmanów wraz z komendantem Franzem Ziereisem zdołała uciec z niego przed wyzwoleniem. Na pozostałych kilkudziesięciu funkcjonariuszach SS, a także blokowych i kapo  wyzwoliciele i więźniowie dokonali samosądu. Niedługo później, 23 maja, udało się schwytać także Ziereisa, który, złapany i postrzelony w trakcie ucieczki, zmarł w wyniku odniesionych ran.