Najważniejsze rocznice

fot.Jean-Baptiste Oudry/domena publiczna Francja wystąpiła w obronie praw Stanisława Leszczyńskiego do polskiej korony. Na obrazie król w stroju pielgrzyma.

18 listopada 1738 roku podpisano pokój wiedeński, kończący wojnę o sukcesję polską. Potwierdzał on porozumienie wypracowane w 1735 roku, po zakończeniu działań zbrojnych.

Wojna o następstwo tronu w Polsce rozpoczęła się w 1733 roku, po tym, jak stronnictwo Wettynów wybrało pod osłoną wojsk rosyjskich Augusta III Wettyna na króla Rzeczpospolitej. Stało się to już po sejmie elekcyjnym, który to samo stanowisko powierzył Stanisławowi Leszczyńskiemu. W obronie prawowitego króla wystąpiła Francja, wspierana przez Hiszpanię i Bawarię. Przeciwko sobie miała Rosję, Prusy, Austrię i Danię. Ludwik XV chciał przy tym także załatwić własne interesy, zdobywając nowe ziemie kosztem Rzeszy i państw włoskich.

Walki, w które stopniowo włączały się kolejne państwa europejskie, toczyły się ze zmiennym szczęściem. Walczono nie tylko na terenie Rzeczpospolitej, ale też w Nadrenii i na terenie Italii. Wreszcie 3 listopada 1735 roku Francja i Austria podpisały zawieszenie broni.

Na mocy ratyfikowanego w 1738 roku pokoju Królestwo Neapolu wraz z Sycylią przeszło pod panowanie Burbonów hiszpańskich, a Lombardia i tron w Toskanii przypadły habsburskiej Austrii. Stanisław Leszczyński musiał się zrzec korony polskiej, otrzymał jednak w dożywotne władanie Lotaryngię. Po jego śmierci księstwo zostało włączone do Francji.

Wojna o sukcesję pokazała słabość Rzeczpospolitej. W jej sprawy wewnętrzne ingerował szereg mocarstw, praktycznie odbierając państwu jego podmiotowość. Utrzymanie się narzuconego przez Rosję władcy, który zastąpił legalnie wybranego Leszczyńskiego, utrwaliło też zależność państwa od silniejszego wschodniego sąsiada.

18 listopada 1965 roku członkowie Episkopatu Polski uczestniczący w obradach II Soboru Watykańskiego w Rzymie opracowali Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim. W dokumencie, po omówieniu skomplikowanej historii stosunków polsko-niemieckich, zawarto pojednawcze sformułowanie „wyciągamy do Was […] nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”.

Orędzie, przekazane biskupom niemieckim, wywołało oburzenie Gomułki, który uznał je za przejaw niedopuszczalnej ingerencji Kościoła w zarezerwowaną dla władz państwowych dziedzinę polityki zagranicznej. Przeciwko autorom Orędzia rozpętano gwałtowną kampanię propagandową, co bardzo pogorszyło i tak już napięte stosunki pomiędzy państwem a Kościołem. Narastający konflikt osiągnął apogeum w roku następnym, kiedy to w odpowiedzi na zainaugurowane 9 kwietnia 1966 przez Kościół obchody Roku Milenium Chrztu Polski (główne uroczystości milenijne odbyły się 3 maja tego roku na Jasnej Górze w Częstochowie) ekipa Gomułki zorganizowała całą serię konkurencyjnych uroczystości Tysiąclecia Państwa Polskiego (notka autorstwa dr. hab. Zdzisława Zblewskiego).