fot.domena publiczna Izaak II z synem (fot. domena publiczna)
Izaak II Angelos (ur. ok. 1156, zm. 28/29 I 1204 w Konstantynopolu) – cesarz bizantyński w latach 1185-1195 i 1203-1204. Syn Andronika i Eufrozyny Kostamonityssy, ożeniony dwukrotnie. Z pierwszego małżeństwa z nieznaną żoną miał: córkę nieznaną z imienia, córkę Irenę i syna Aleksego IV Angelosa. Jego drugą żoną była Małgorzata
Maria Węgierska.
Cesarzem aklamowany został przez lud Konstantynopola po raz pierwszy 12 września 1185 r. Była to spontaniczna reakcja tłumu na zaniedbania Andronika w obliczu inwazji normańskiej. Izaak stłumił ludową rewoltę przy pomocy Konrada z Montferrat i innych książąt łacińskich. Po uspokojeniu nastrojów wewnętrznych ujawniły się niebezpieczeństwa zewnętrzne. Węgierski król Béla najechał na Bałkany i dotarł aż do Serdyki (Sofia). Drogą dyplomatyczną Izaak zdołał zawrzeć korzystny pokój i doprowadził do poślubienia córki Béli, Małgorzaty. W wianie przyniosła ona zwrot prowincji bałkańskich. Wkrótce jednak odpadły one pod naporem Kumanów i wskutek niechęci Wołochów oraz Bułgarów. Z ataków nie zrezygnowali Normanowie, którzy posuwali się w kierunku Konstantynopola. 7 listopada 1185 r. zostali jednak pokonani i wycofali się do Dyrrachium. Izaak oblegał ich twierdzę wiosną następnego roku; zdobył ją, zdziesiątkował ich armię i wziął wielu do niewoli.
Najwyższy dowódca Branas postanowił wkrótce (1187) wystąpić przeciwko Izaakowi. Z pomocą cesarzowi przyszedł po raz kolejny Konrad z Montferrat, który wcześniej poślubił jego siostrę. Przemarsz wyprawy Fryderyka Barbarossy przez Bałkany w 1189 r. dowodził, że Bizantyńczycy nie sprawują już kontroli nad tymi terytoriami. Próba wyprawy zbrojnej zorganizowanej wraz z teściem, tj. Bélą, w 1190 r. nie przyniosła pomyślnych skutków.
Izaak został pozbawiony tronu 8 kwietnia 1195 r. Na czele buntu stanął jego starszy brat Aleksy, który kazał oślepić Izaaka. 17 lipca 1203 r. Konstantynopol został zdobyty przez krzyżowców. Aleksy III uciekł z miasta, zabierając insygnia władzy. Na tron powrócił Izaak, obok którego rycerstwo Zachodu osadziło jako cesarza jego syna Aleksego IV. Ludność Konstantynopola zwróciła się przeciwko cesarzom, gdyż uważała, że ci oddali ją w niewolę łacinnikom. W styczniu 1204 r. wybuchło w Konstantynopolu powstanie. Aleksy został zabity, a okaleczonego Izaaka wtrącono do więzienia, gdzie wkrótce zmarł.
Literatura:
- M. Angold, Cesarstwo bizantyńskie 1025-1204. Historia polityczna, Warszawa 1993, s. 304-331.