Henryk (II) IV Wierny (ur. ok. 1291 – 1292, zm. 22 stycznia 1342) – książę głogowski, żagański i wielkopolski, najstarszy syn Henryka (I) III głogowskiego i Matyldy brunszwickiej.

Po śmierci ojca (1309) został wraz z licznymi braćmi (Konradem, Bolesławem, Janem i Przemkiem) dziedzicem znacznego terytorium, obejmującego północną część Śląska i Wielkopolskę. Zawarł sojusz z Brandenburgią, odstępując jej część pogranicznych terytoriów i wystawiając akt rezygnacji z praw do Pomorza Gdańskiego (zagarniętego przez Krzyżaków). Wywołało to oburzenie w Wielkopolsce, pogłębione niezręczną polityką wewnętrzną (forsowanie niemiłych reform ustrojowych), a zwłaszcza podziałem ojcowizny między młodych książąt, w tym również Wielkopolski (1312). Henryk zatrzymał wtedy Żagań i Poznań. Książęta zostali obłożeni klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, a rycerstwo podniosło otwarty bunt, przywołując Władysława Łokietka.

Walki trwały aż do zdobycia przez buntowników Poznania, bronionego przez mieszczan z wójtem Przemkiem na czele (1313), Henryk zdołał utrzymać tylko pas południowej Wielkopolski do rzeki Obry, gdzie rycerstwo dochowało wierności Głogowczykom. Musiał też następnie wydzielić dzielnice najmłodszym, dorastającym teraz dopiero braciom: Janowi w Ścinawie (1316) i Przemkowi w Głogowie (1321). Władztwo jego ograniczyło się więc do księstwa żagańskiego. Używał jednak przez wiele lat odziedziczonego po ojcu tytułu „dziedzica Królestwa Polskiego”. Większość posiadanych jeszcze ziem wielkopolskich utracił na rzecz Łokietka (1322), ale odzyskał na nowo (1327 – 1329), wspierany przez miejscowe rycerstwo. Otrzymał też od swego brata, Jana ścinawskiego, Wschowę (1341).

Po wymarciu Askańczyków brandenburskich (1319) próbował opanować Brandenburgię, ale zdołał zająć tylko kilka pogranicznych miast. W 1329 r. złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu. Stosunki z Czechami uległy jednak pogorszeniu, gdy po śmierci najmłodszego z braci, Przemka, król czeski zagarnął Głogów (1331). Henryk został pochowany w kościele Augustianów w Żaganiu (zachował się nagrobek). Z małżeństwa z Matyldą, córką margrabiego brandenburskiego Hermana, zostawił córki: Agnieszkę (wydaną za Leszka raciborskiego, a następnie Ludwika brzeskiego), Salomeę (żonę Henryka Reuss Von Plauen) i Jadwigę (mniszkę w Trzebnicy), oraz jedynego syna Henryka V Żelaznego.

Autor hasła:

Autor hasła:

Tomasz Jurek – profesor doktor habilitowany, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji, poświęconych m. in. średniowiecznej historii Śląska. Współautor „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.