Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Harald III Srogi (król Norwegii 1045–1066)

Harald III Srogi na witrażu (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Harald III Srogi na witrażu (fot. domena publiczna)

Harald III Srogi (ur. ok. 1015, zm. 25 IX 1066 pod Stamford Bridge) – Król Norwegii od 1047 r. Syn Sigurda Syra, króla Ringerike (w południowo-wschodniej części Norwegii), i Asty Gudbrandsdatter, wdowy po Haraldzie Grenske, królu Vestfoldu. W 1044 r. ożenił się z córką Jarosława Mądrego, Elżbietą. W zapisie pochodzącym z XIV w. zachował się okolicznościowy wiersz na cześć Elżbiety, ułożony przez Haralda. Z małżeństwa z księżniczka ruską pozostawił córkę Ingegerdę, żonę dwóch królów skandynawskich, króla Danii Olafa I i króla Szwecji Filipa. Następcami Haralda byli jego dwaj synowie ze związku z Torą Torbergsdatter: Magnus II (zm. 1069), Od 1066 r. król Norwegii, i Olaf III Cichy (zm. 1093), od 1066 r. król Norwegii (w latach 1066-1069 wspólnie z bratem).

Brał udział w bitwie pod Stiklastad (1030), która zakończyła się klęską i śmiercią jego brata przyrodniego Olafa II Świętego. W obawie przed zemstą króla Danii i Anglii Kanuta I Wielkiego uciekł z Norwegii i schronił się na Rusi na dworze wielkiego księcia kijowskiego Jarosława Mądrego. Uczestniczył w ruskiej wyprawie wojennej zorganizowanej w 1031 r. przeciw królowi Polski Mieszkowi II. W 1034 r. porzucił służbę u Jarosława Mądrego i udał się do Bizancjum z oddziałem pięciuset wojów. Jako dowódca wojsk zaciężnych cesarzy bizantyjskich walczył w Afryce, południowej części Półwyspu Apenińskiego, na Sycylii, w Azji Mniejszej oraz przeciw korsarzom na Morzu Egejskim. W latach 1040-1041 odznaczył się w tłumieniu powstania Bułgarów, którzy obwołali swym carem Piotra Deljana.

Świadectwem jego wspaniałych zwycięstw odniesionych nad wrogami Bizancjum jest inskrypcja runiczna na jednym z dwóch wielkich lwów marmurowych umieszczonych przy bramie Arsenału w Wenecji. Upamiętnia ona zdobycie Pireusu – skąd owe Iwy pochodzą – przez trzech jarlów skandynawskich, m.in. Haralda. Wiosną 1042 r. uczestniczył Harald w obaleniu i oślepieniu cesarza Michała V Kalafata. Wkrótce po tym wydarzeniu zdecydował się na porzucenie służby wojskowej. Nowy cesarz, Konstantyn IX Monomach, nie chciał wyrazić na to zgody i zatrzymał go przy użyciu siły w Bizancjum. Ostatecznie Harald zbiegł z więzienia na Ruś (1043), gdzie przez dwa lata walczył w wojskach wielkiego księcia kijowskiego Jarosława Mądrego.

W 1045 r. powrócił do Norwegii z ogromnym łupem i sławą wielkiego wojownika. Z woli swego krewnego, króla Norwegii Magnusa I Dobrego, został współrządcą państwa. Po śmierci Magnusa (1047) objął tron norweski i przystąpił do umacniania władzy królewskiej. Ukrócił wpływy lokalnych wielmożów, ściśle podporządkował sobie Orkady i Szetlandy. W 1048 r. założył Oslo. Zabiegał o wskrzeszenie imperium nordyckiego na wzór Kanuta I Wielkiego. Usiłował podbić Danię i prowadził od 1048 r. krwawe boje z królem duńskim Swenem II Estrydsenem. W 1050 r. zniszczył Hedeby (Haithabu), a w 1062 r. pobił flotę duńską w bitwie pod Nissa. Po kilku nieudanych próbach opanowania Danii zdecydował się na zawarcie pokoju z królem Swenem II Estrydsenem (1064).

Na wieść o śmierci króla Anglii Edwarda Wyznawcy (5 I 1066) zgłosił pretensje do tronu angielskiego. We wrześniu 1066 r. wylądował w północnej części Anglii na czele floty złożonej z trzystu okrętów. Po kilku zwycięskich potyczkach i zdobyciu Yorku został zaatakowany przez wojska Harolda II Godwinsona, ostatniego anglosaskiego króla Anglii. Poległ w bitwie pod Stamford Bridge, trafiony strzałą w gardło. Wkrótce potem, zdziesiątkowana w walkach z Norwegami, armia Harolda II doznała porażki w bitwie pod Hastings w starciu z innym najeźdźcą – Wilhelmem Zdobywcą (14 X 1066). Harald był ostatnim z wielkich wikingów skandynawskich. Jego życie i czyny zostały uwiecznione przez skaldów i sagamandrów.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.