Chrystian I (ur. 1426, zm. 21 V 1481 w Kopenhadze) – krabia Oldenburga od 1440 r., król Danii od 1448 r., Norwegii od 1449 r., Szwecji w latach 1457-1471 (z przerwami), książę Szlezwiku od 1460 r., hrabia od 1460 r., a następnie od 1474 r. książę holsztyński.

Syn Dytryka Szczęśliwego, hrabiego Oldenburga, i Jadwigi, córki Gerarda VI, księcia Szlezwiku i hrabiego holsztyńskiego. Z małżeństwa z Dorotą (ok. 1430-1495), córką margrabiego brandenburskiego Jana, miał pięcioro dzieci, m.in. Jana (1455-1513), od 1481 r. króla Danii i Norwegii, w latach 1497-1501 króla Szwecji, Fryderyka I (1471-1533), Od 1423 r. króla Danii i Norwegii, oraz Małgorzatę (1456-1487), żonę Jakuba III, króla Szkocji. Pochowany w katedrze w Roskilde.

Był założycielem dynastii Oldenburgów. Po śmierci matki (1436) i ojca (1440) przebywał na dworze wuja Adolfa VIII, księcia szlezwickiego i hrabiego Holsztynu, który ustanowił go swoim spadkobiercą. W 1448 r. został wybrany na króla Danii, a w czerwcu 1449 r. – króla Norwegii. Jesienią 1449 r. utracił Norwegię na rzecz króla Szwecji Karola VIII Knutssona (Bonde). Odzyskał ją w 1450 r. dzięki stanowisku szwedzkiej Rady Królestwa, obawiającej się nadmiernego wzrostu potęgi Karola VIII. W 1451 r. rozpoczął walkę o Szwecję i przywrócenie unii kalmarskiej. Zasiadł na tronie szwedzkim w 1457 r. po wypędzeniu Karola VIII Knutssona do Gdańska.

Przejawiał dużą aktywność na arenie międzynarodowej. W przymierzu z Francją planował w 1455 r. wyprawę na Anglię. Wmieszał się po stronie krzyżackiej do wojny trzynastoletniej i w 1455 r. wypowiedział wojnę Polsce. Wycofał się z niej w 1462 r. Po śmierci wuja Adolfa VIII (4 XII 1459) wybrany został w 1460 r. na księcia Szlezwiku i hrabiego w Holsztynie (Holsztyn uzyskał status księstwa Rzeszy w 1474). Połączył oba władztwa z Danią unią personalną, która przetrwała aż do 1864 r. W 1464 r. po wybuchu powstania chłopskiego w Szwecji przeciw wysokim podatkom utracił władzę w tym kraju. Wrócił na tron szwedzki w 1465 r., a jego panowanie w Szwecji trwało do 1467 r.

Ponowna próba opanowania tronu po śmierci Karola VIII Knutssona (1470) zakończyła się klęską na wzgórzach Brunkeberg pod murami Sztokholmu (10 X 1471) w starciu z wojskami regenta Szwecji, Stena Sture Starszego. Kosztowne wojny o przywrócenie unii kalmarskiej przesądziły o losie norweskich wysp leżących k. Szkocji. Chrystian nie będąc w stanie wypłacić posagu swej córki Małgorzaty, wydanej za króla Szkocji Jakuba III, uwolnił zięcia od daniny płaconej przez władców szkockich za wyspy Hebrydy i oddał mu w zastaw w 1469 r. Szetlandy i Orkady (nigdy ich nie odzyskał). Był człowiekiem renesansu, mecenasem nauki. W 1479 r. założył uniwersytet w Kopenhadze.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.