Co starożytny garnek sera ma wspólnego z analizą rozprzestrzeniania się rolnictwa? Jak się okazuje, bardzo dużo

fot.Myrabella, lic. GNU FDL Ser twardy Laguiole (fot. Myrabella, lic. GNU FDL)

Choć dzisiejsza Chorwacja Polakom kojarzy się głównie z popularną destynacją urlopową, warto wiedzieć, że Półwysep Bałkański był bramą, przez którą przeniknęło do Europy rolnictwo. A pakowanie sera w gliniane garnki pomogło pierwszym rolnikom podróżować.

Naukowcy prowadzący wykopaliska na wybrzeżu, w Chorwackiej Dalmacji, w dwóch neolitycznych wsiach Pokrovnik i Danilo Bitinj natrafili na ciekawe znalezisko. W glinianych naczyniach, szczegółowo przebadanych, znaleźli ślady charakterystycznych lipidów, wskazujących na to, że były w nich przechowywane fermentowane produkty mleczne.

Choć zazwyczaj znalezioną na wykopaliskach ceramikę myje się przed przebadaniem, archeolodzy postanowili tym razem zachować około jednej dziesiątej kawałków i poddać je wnikliwym analizom. Takie testy, dzięki którym można sprawdzić pozostałości substancji, jakie tysiące lat temu były przechowywane w naczyniach, są możliwe dopiero od niedawna, bo zaledwie od około 10 lat.

Bardzo przeterminowany ser…

Tym razem był to ser przygotowany 7200 lat temu. Dotychczas wierzono, że w rejonie Chorwacji zaczęto go produkować około 5200 r. p.n.e. Jak możemy przeczytać w materiale przygotowanym przez Livescience.com:

Wytwarzanie sera było najprawdopodobniej sposobem na zmianę zasad gry dla wczesnych rolników; być może pomagało to nietolerującym laktozy dorosłym w spożywaniu nabiału, ponieważ fermentacja zmniejsza zawartość laktozy mlecznej […]. A jako przenośna, konserwowana żywność, ser byłby niezawodnym źródłem pożywienia, gdy rolnicy przenieśli się z Morza Śródziemnego do Europy, w czasie ekspansji, która rozpoczęła się około 7000 p.n.e. i zgodnie z badaniem trwała około 3000 lat.

Jak tłumaczą naukowcy, był to rodzaj świeżego, twardego sera. Nie tak miękki jak ricotta, raczej nieco cięższy, jak ser farmerski czy feta. Mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego pijają mleko już 9 000 lat, a znaleziony ser jest kolejnym dowodem na to, że nie ograniczali się do spożywania go wyłącznie w wersji nieprzetworzonej.