Dlaczego Władysława Gomułkę usunięto z partii i aresztowano? Czym naraził się Stalinowi?
Lista zarzutów wobec Władysława Gomułki była nad wyraz długa. Instrukcje – jak zwykle – szły z Moskwy. A Bierut tylko powtórzył to, czego życzył sobie towarzysz Stalin.
„Odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne”. Taka właśnie postawa polityczna została przypisana sekretarzowi generalnemu Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej Władysławowi Gomułce przez Bolesława Bieruta („niejawnego” członka Biura Politycznego KC PPR).
Zarzut padł w referacie O odchyleniu prawicowym i nacjonalistycznym w kierownictwie partii i sposobach jego przezwyciężenia, wygłoszonym podczas plenum KC PPR, które obradowało w dniach 31 sierpnia–3 września 1948 roku (tzw. plenum sierpniowo-wrześniowe).
Komunista mówi o „pięknych tradycjach walki o niepodległość”
Wcześniej Gomułka naraził się Stalinowi podczas konferencji dziewięciu partii komunistycznych w Szklarskiej Porębie (wrzesień 1947 roku). Wyraził wówczas sprzeciw wobec koncepcji powołania Biura Informacyjnego Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominformu).
Krytykował też decyzję Kremla o potępieniu przywódcy komunistów jugosłowiańskich Josipa Broz-Tito (wiosna 1948 roku), ponadto wygłosił 3 czerwca 1948 roku na plenum KC PPR referat, w którym wychwalał „piękne tradycje […] walki o niepodległość” przedwojennej PPS, wytykając jednocześnie negatywny stosunek Komunistycznej Partii Polski (KPP) do kwestii odbudowy państwa polskiego.
Moskwie znana była również jego niechętna postawa wobec radzieckich postulatów rozpoczęcia w krajach Europy Środkowej intensywnej kolektywizacji gospodarstw wiejskich.
Nieufność wobec ZSRR i bolszewików
Już w kwietniu 1948 Wydział Polityki Zagranicznej Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) sformułował wobec Gomułki zarzut „nacjonalistycznego odchylenia”, rozwinięty następnie przez Bieruta, który w swoim referacie oskarżył Gomułkę o rzekomą nieufność wobec ZSRR i wobec kierownictwa tamtejszej partii komunistycznej, wyrażającą się niechętnym stosunkiem do idei Kominformu oraz wątpliwościami w sprawie konfliktu pomiędzy Stalinem a Tito.
Sekretarz generalny KC PPR został także napiętnowany za niewłaściwą ocenę historycznej roli PPS oraz KPP, a także za niechęć do podjęcia walki klasowej na terenie wsi. Bierut wytknął również Gomułce, że w pierwszej połowie 1944 roku dążył do podjęcia współpracy z prawicą ruchu socjalistycznego i ludowego, ponieważ jakoby wątpił w możliwość samodzielnego zdobycia przez PPR władzy w kraju.
Gomułkowszczyzna i odchyleńcy
Gomułka został zmuszony do złożenia samokrytyki i usunięty ze stanowiska sekretarza generalnego, którą to funkcję objął Bierut.
W późniejszym okresie zarzut odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego stał się podstawowym elementem walki z „gomułkowszczyzną”, a polityków uznanych za zwolenników Gomułki nazywano „nosicielami odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego” lub potocznie – odchyleńcami.
Źródło:
Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Abecadła PRL-u. Pozycja autorstwa Zdzisława Zblewskiego została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 2008 roku.
Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.
Fascynujący obraz życia w komunistycznej Polsce

Jerzy Kochanowski
Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957
Sklep | Format | Zwykła cena | Cena dla naszych czytelników |
paskarz.pl | 59.90 zł | 29.95 zł idź do sklepu » |
czerwone bydło i tyle w temacie
Opublikowany artykuł jest fragmentaryczny i przez to nie oddający całej prawdy historycznej ówczesnego PRL. Otóż już wtedy Gomułka miał wypowiedzi antysemickie i wynikały one bardziej z Jego niskiego poziomu intelektualnego oraz z wpływów tradycyjnego, polskiego antysemityzmu. Żniwo tych ,,niezauważonych” odchyleń prawicowych nastąpiło jak wiadomo w 1968 r.
Pominięcie tych istotnych faktów historycznych świadczy o tendencyjności publikacji, a nawet intencji Autora – dr hab. Z. Zblewskiego.