fot.Stefan Cieślak, lic. CCA-SA 3.0 Podpisanie porozumień sierpniowych (fot. Stefan Cieślak, lic. CCA-SA 3.0)

Mieczysław Jagielski, reprezentujący stronę rządową w rozmowach, powiedział, że „nie ma przegranych ani wygranych”. W rzeczywistości było jednak jasne kto poniósł klęskę.

„Dogadaliśmy się jak Polak z Polakiem”. Lech Wałęsa powiedział tak 31 sierpnia 1980 roku po podpisaniu porozumień strajkujących załóg Trójmiasta ze stroną rządową.

Najpierw do Gdańska został wysłany przez rząd Tadeusz Pyka, ale chciał rozmawiać jedynie z przedstawicielami poszczególnych zakładów pracy, chodziło mu głównie o skłócenie strajkujących, aby nie reprezentowali tak dużej siły. Była to taktyka obliczona na tylko częściowe i nie znaczące ustępstwa, na przykład płacowe.

Prawdziwe negocjacje

Ponieważ jego starania nie przyniosły rezultatów, powołano kolejnego negocjatora, którym został Mieczysław Jagielski. Pełnił on w partii komunistycznej odpowiedzialne funkcje, należał do PPR, później do PZPR, był członkiem Biura Politycznego, ministrem rolnictwa, w latach 1970–1981 wicepremierem. Aby zapobiec kryzysowi, został mianowany przewodniczącym komisji rządowej powołanej do negocjacji ze strajkującymi robotnikami w Stoczni Gdańskiej.

fot.domena publiczna Podpisanie porozumień sierpniowych w Gdańsku, w sali BHP – mural w Gdańsku (fot. domena publiczna)

Porozumienia Gdańskie podpisał z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym dopiero po wcześniejszym zawarciu ugody w Szczecinie przez Kazimierza Barcikowskiego i uzyskaniu akceptacji rządu. Wkrótce podpisane zostały też Porozumienia Śląskie w Jastrzębiu (3 września), co kończyło proces rozładowywania napięć społecznych w kraju.

Jagielski odszedł ze wszelkich stanowisk rządowych i partyjnych w lipcu 1981 roku, po IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR.

Nowe otwarcie

Porozumienia te łamały monopol partii komunistycznej na reprezentowanie ludzi pracy i stanowiły początek niezależnego ruchu społecznego. W porozumieniach wprawdzie zapisano kierowniczą rolę partii, społeczną własność środków produkcji, sojusze międzynarodowe i tym podobne komunistyczne pojęcia, ale w praktyce liczyło się to, że powstała w ten sposób zorganizowana struktura wyrażająca prawdziwe opinie Polaków.

fot.domena publiczna Sala BHP Stoczni Gdańskiej (fot. domena publiczna)

Porozumienia zakończyły negocjacje z rządem i robotnicy powrócili do pracy: „A teraz z taką samą solidarnością i rozwagą, jak strajkowaliśmy, idziemy do pracy”. Mieczysław Jagielski, reprezentujący stronę rządową w rozmowach, powiedział, że „nie ma przegranych ani wygranych”.

Wkrótce potem ze stanowiska I sekretarza KC PZPR został odwołany ze względu na zły stan zdrowia – co w tym wypadku było akurat prawdą – Edward Gierek. Jego miejsce zajął Stanisław Kania.

Po wielu perturbacjach dopiero po dwóch miesiącach, 10 listopada 1980 roku, zarejestrowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” i utworzono jego jednolitą organizację w kraju.

Źródło:

Powyższy tekst ukazał się pierwotnie jako jedno z haseł Leksykonu polskich powiedzeń historycznych. Pozycja autorstwa Macieja Wilamowskiego, Konrada Wnęka i Lidii A. Zyblikiewicz została opublikowana nakładem wydawnictwa Znak w 1998 roku.

Tytuł, lead, ilustracje wraz z podpisami, wytłuszczenia, podział akapitów oraz śródtytuły pochodzą od redakcji. Tekst poddano podstawowej obróbce redakcyjnej.