Wratysław II (ur. ok. 1032, zm. 1092) – książę i król czeski od 1061 roku. Drugi syn Brzetysława I i Judyty, córki Henryka, hrabiego Schweinfurtu. Trzy razy żonaty: z Marią; następnie Adelajdą (zm. 1062), córką Andrzeja I, króla Węgier; i ze Świętosławą, córką Kazimierza Odnowiciela. Pozostawił czterech synów: Brzetysława (zm. 1100), Borzywoja (zm. 1124), Władysława (zm. 1125) i Sobiesława (zm. 1140).

Po śmierci ojca (1055), wraz z braćmi Konradem i Ottonem, osiadł na Morawach (księstwa ołomunieckie), skąd został wypędzony wraz z braćmi przez najstarszego brata Spitygniewa, który dążył do zjednoczenia państwa. Powrócił na Morawy z Węgier ok. 1058 roku. Po śmierci Spitygniewa objął w 1061 roku władzę zwierzchnią w Czechach.

Celem umocnienia swojej pozycji na Morawach, pozostających we władaniu młodszych braci, odnowił biskupstwo w Ołomuńcu. Pozostający w konflikcie z nim juniorzy wymusili na nim przyjecie wyboru na biskupstwo praskie brata, Jaromira-Gebharda. Wratysław w latach 1068–1072 prowadził wojny z Bolesławem Śmiałym o Śląsk, w latach siedemdziesiątych współpracował z Henrykiem IV, wspomagając go w walce z opozycją i udzielając mu schronienia w Pradze. Poparł w jakiś sposób opozycję w Polsce i Władysława Hermana, który ok. 1080 roku poślubił jego córkę Judytę.

Poparcie, jakiego udzielił cesarzowi, pozwoliło mu uzyskać jako pierwszemu władcy Czech tytuł królewski na synodzie w Moguncji w 1085 roku (dotyczył on Czech, a może i Polski; podkreślić należy, że nie był to tytuł dziedziczny). W 1086 roku cesarz Henryk IV na prośbę Wratysława i jego brata, biskupa praskiego, wystawił tzw. dokument praski, który likwidował diecezję w Ołomuńcu na Morawach i wymieniał terytoria wchodzące w skład biskupstwa praskiego oraz dotychczasowego ołomunieckiego. W dokumencie tym poza terenami Czech i Moraw wymieniono także Małopolskę, Śląsk i część Słowacji. Treść tego dokumentu nie jest jasna i stanowi przedmiot dyskusji wśród historyków.

Wratysław II położył duże zasługi w centralizacji państwa, utrzymał prerogatywy zwierzchnich książąt praskich i umocnił pozycję międzynarodową Czech poprzez sojusz z cesarstwem, chociaż po 1086 roku współpraca ta się rozluźniła.

Autor hasła:

Jacek Jaskulski – doktor nauk humanistycznych, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Biblioteką Kórnicką PAN. Współautor „Słownika władców polskich”, „Słownika władców Europy średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”. Zmarł w 2006 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.