fot.domena publiczna Portret Władysława Laskonogiego.
Władysław Laskonogi (ur. ok. 1161–1166, zm. 18 VIII lub 3 XI 1231 w Środzie Śląskiej) – książę wielkopolski i krakowski, najmłodszy syn Mieszka III Starego i jego drugiej żony Eudoksji, córki Izjasława, wielkiego księcia kijowskiego.
Od śmierci swego brata Bolesława (1195) brał czynny udział w realizacji polityki Mieszka Starego, szczególnie na terenie ziemi krakowskiej. To m.in. zadecydowało, że po śmierci ojca w 1202 roku, gdy objął rządy w Wielkopolsce, ówczesny wojewoda krakowski Mikołaj osadził go, wbrew stronnikom Leszka Białego, na tronie krakowskim.
Najpóźniej w 1206 roku, po śmierci Mikołaja, został usunięty z Krakowa przez niechętne mu możnowładztwo, które na tron powołało Leszka Białego. Powodem buntu była obrona przez Władysława prerogatyw władzy książęcej, wynikających z prawa książęcego. Postawa ta doprowadziła go także do konfliktu z arcybiskupem gnieźnieńskim Henrykiem Kietliczem, który prowadził politykę uniezależniania Kościoła od władzy świeckiej.
Sytuacja w Krakowie, konflikt z częścią duchowieństwa popierającego politykę Kietlicza (za rzuconą klątwę książę wypędził go z kraju) ułatwiły wszczęcie buntu przez jego bratanka Władysława Odonica, od 1194 roku dziedzica dzielnicy gnieźnieńskiej, nad którą Laskonogi z powodu małoletności bratanka sprawował opiekę. Bunt, wywołany prawdopodobnie z inspiracji wypędzonego arcybiskupa, zakończył się niepowodzeniem i pokonany Odonic musiał uciekać z Wielkopolski.
W tym czasie, ok. 1206 roku, Władysław utracił Kujawy, a Henryk I Brodaty przejął rządy w ziemi kaliskiej (możliwe, że było to wynikiem zamiany na ziemię lubuską, którą Laskonogiemu w 1209 roku odebrał margrabia Łużyc). Pod koniec 1208 roku doszło w Głogowie, pod patronatem Henryka Brodatego, do ugody między książętami wielkopolskimi i Kietliczem. W jej wyniku Odonic otrzymał południową Wielkopolskę wraz z Kaliszem, a arcybiskup Henryk Kietlicz powrócił do Gniezna i zdjął klątwę.
W 1210 roku na synodzie w Borzykowej Kietlicz wzmocnił swoją pozycję, uzyskując poparcie grupy książąt dla rozszerzenia immunitetu na rzecz Kościoła. Poza tą grupą znaleźli się Laskonogi i Henryk Brodaty, co przyczyniło się do zbliżenia obu książąt. W 1216 roku Władysław, możliwe że po powrocie Kietlicza z soboru laterańskiego, przekazał ojcowiznę Odonicowi. Nie wiadomo, czy nastąpiło to w drodze wojny, czy ugody zawartej pod naciskiem Kościoła.
Następny okres, prawdopodobnie w związku z załamaniem się pozycji Kietlicza, doprowadził do nowych podziałów politycznych, a stronnictwo arcybiskupa uległo dezintegracji. W 1217 roku Władysław Laskonogi, nadal bezdzietny, zawarł układ o wzajemnym dziedziczeniu z Leszkiem Białym i Henrykiem Brodatym. Od tego ostatniego otrzymał ziemię lubuską, która ponownie utracił w 1225 roku na rzecz landgrafa turyńskiego Ludwika.
W 1218 roku wypędził Odonica z Wielkopolski (uciekł na Węgry, a stamtąd na Pomorze). W tym czasie Laskonogi, Leszek Biały, który starał się sięgnąć po władzę pryncypacką, i Henryk Brodaty kontrolowali politycznie całą Polskę, co pozwoliło na podporządkowanie Pomorza Gdańskiego i podjęcie wypraw krzyżowych do Prus. Książę wielkopolski nie brał udziału w tych wyprawach, ponieważ Odonic zawarł przymierze ze Świętopełkiem gdańskim i w 1223 roku przy jego pomocy opanował gród w Ujściu.
W następnych latach toczyły się walki pomiędzy Laskonogim a Odonicem, któremu poparcia udzielał Świętopełk, dążący do samodzielności i uzyskania statusu równego książętom piastowskim. Zmuszony niepowodzeniami Laskonogi zwołał do Gąsawy zjazd książąt w celu uporządkowania spraw wielkopolsko-pomorskich. Wykorzystał to Świętopełk i w porozumieniu z Odonicem napadł na obradujących książąt. Zginął wtedy Leszek Biały, a Henryk Brodaty został ranny. Na szczęście Laskonogi osobiście na zjazd nie przybył.
Po śmierci Leszka pojawiła się możliwość sukcesji w Krakowie. Doszło do tego w 1228 roku na zjeździe w Cieni. W zamian za tron krakowski Laskonogi adoptował syna Leszka Białego, Bolesława, i wydał pierwszy przywilej ziemski, w którym udzielił gwarancji możnym, że zachowa prawa słuszne i godne według rady biskupa i baronów, co w praktyce uzależniało decyzje księcia od woli możnych. Objęcie Krakowa doprowadziło do konfliktu z bratem Leszka, Konradem I mazowieckim, a równocześnie trwała walka z Odonicem.
W 1228 roku Władysław odstąpił Kraków Henrykowi Brodatemu. W 1229 roku został pobity przez Odonica i wypędzony z dzielnicy. Schronienie znalazł na Śląsku i w 1231 roku przy pomocy Henryka Brodatego próbował odzyskać Wielkopolskę, lecz wyprawa skończyła się niepowodzeniem. Prawdopodobnie zmarł śmiercią tragiczną w Środzie Śląskiej, w okolicznościach, które kroniki przemilczały. Być może został zabity przez dziewczynę, którą wbrew jej woli usiłował posiąść.
Żonaty był z Łucją, córką Jaromira, księcia rugijskiego. Do małżeństwa doszło w 1186 roku podczas pobytu na dworze Bogusława I pomorskiego, męża jego siostry Anastazji. Nie pozostawił potomstwa. Opinię, urobioną przez jego kościelnych przeciwników, miał nie najlepszą, Długosz zarzuca mu rozpustę i wszeteczeństwo. W polityce jednak był realistą, potrafił dostosować się do zachodzących zmian (np. przywilej w Cieni), rozumiał także konieczność współpracy z innymi książętami i utrzymania jedności terytorium państwa.