Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Symeon I Wielki (władca Bułgarii 893–927)

Wizerunek Symeona autorstwa Alfonsa Muchy.

fot.A. Mucha/domena publiczna Wizerunek Symeona autorstwa Alfonsa Muchy.

Symeon I Wielki (ur. ok. 863–865, zm. 27 V 927) – władca Bułgarii od 893 roku. Trzeci syn księcia bułgarskiego Borysa (852-889) i jego żony Marii. Urodzony w okresie chrystianizacji Bułgarii, początkowo przeznaczony był do stanu duchownego.

Około 878 roku wyjechał do Konstantynopola i odebrał tam staranne wykształcenie. Około 886 roku wrócił do kraju, gdzie uczył się jeszcze piśmiennictwa słowiańskiego u wybitnych ówczesnych uczonych Klimenta i Nauma. Objął tron bułgarski po usunięciu w 893 roku starszego brata, Władymira, który powrócił do pogaństwa. Już w 894 roku znalazł się w stanie wojny z Bizancjum, spowodowanej decyzją cesarza Leona VI Mądrego o przeniesieniu z Konstantynopola do Salonik bułgarskich składów handlowych i obłożeniu ich wysokimi cłami.

Początkowo ponosił klęski w walce z koalicją bizantyńsko-madziarską. W 896 roku sprzymierzył się jednak z Pieczyngami i zadał Madziarom ciężką klęskę, a następnie rozbił Bizantyńczyków pod Bułgarofigon. W pokoju zawartym w 899 roku cesarz bizantyński odstąpił od swych decyzji handlowych. W latach 901–902 Bułgarzy ponownie zaatakowali Bizancjum, zajmując Dracz i trzydzieści twierdz pogranicznych, które Bizancjum – walczące też z Arabami – przyznało im w pokoju 4 maja 902 roku.

Wkrótce jednak Symeon ponownie wznowił działania wojenne i zajął ziemie w okolicach Salonik. W nowym pokoju, zawartym w 904 roku, ustalono granicę bizantyńsko-bułgarską 22 km na północ od Salonik. Stosunki bułgarsko-bizantyńskie pogorszyła śmierć Leona VI i, wobec małoletniości jego syna Konstantyna VII Porfirogenety, objęcie regencji przez brata Leona, Aleksandra (912). Spowodowało to długoletni konflikt, który zagroził istnieniu Bizancjum i znacznie wzmocnił władcę bułgarskiego.

Latem 913 roku wojska Symeona stanęły pod murami Konstantynopola. Nowy regent cesarstwa, patriarcha Mikołaj Mistyk, wobec groźby zdobycia Konstantynopola, wpuścił Symeona do miasta, nadał mu tytuł basileusa Bułgarów i obiecał małżeństwo młodego Konstantyna z córką Symeona. Wkrótce jednak Mikołaj został odwołany ze stanowiska, a nowa regentka, cesarzowa Zoe, nie uznała warunków układu ani koronacji carskiej Symeona.

W 914 roku wojska bułgarskie zajęły Adrianopol i spustoszyły bizantyńskie części okręgów Draczu i Salonik. Udało się też carowi zneutralizować Madziarów i Pieczyngów, namawianych przez Bizantyńczyków do wystąpienia przeciw Bułgarom. Podjęta w 917 roku kontrofensywa bizantyńska zakończyła się klęską nad rzeką Achelos. Wkrótce Grecy ponieśli nową klęskę pod Katasyrtą. Jednocześnie wojska bułgarskie interweniowały w Serbii, zrzucając z tronu probizantyńskiego Piotra Gojnikovicia i osadzając tam jego bratanka, Pawła Branovicia.

Symeon podporządkował sobie niemal cały Półwysep Bałkański. Jednak podejmowane jeszcze kilkakrotnie próby oblężenia Konstantynopola nie powiodły się. Systematycznie też tracił władca bułgarski swe pozycje w Serbii, albowiem zarówno Paweł, jak i kolejni narzucani przez Bułgarię władcy natychmiast zawierali sojusz z Bizancjum.

Cesarz bizantyński Roman I Lekapenos odbił Adrianopol. Toteż w 924 roku po kolejnym bezskutecznym oblężeniu Konstantynopola Symeon zawarł pokój z cesarzem (według niektórych badaczy – tylko rozejm). Pozwoliło mu to zaatakować Serbię Zagorską i włączyć ją do swego państwa. W 926 roku Symeon nawiązał kontakt z Rzymem, a papież Jan X przesłał mu insygnia władzy carskiej. Jednak do ceremonii koronacji prawdopodobnie nie doszło, wobec klęski bułgarskiej w wojnie z Chorwatami (926–927) i rychłej śmierci cara.

Był najwybitniejszym władcą Bułgarii średniowiecznej, znakomitym wodzem i dyplomatą, mecenasem nauki i sztuki. Za jego czasów szeroko rozwinęła swą działalność bułgarska szkoła piśmiennicza. Ogólny podziw budziła zbudowana głównie przez Symeona stolica w Presławiu. Władca ten doprowadził też do uniezależnienia cerkwi bułgarskiej od Konstantynopola i nadania metropolicie godności patriarchy– jednak kiedy i w jakich okolicznościach to nastąpiło, jest sprawą sporną.

Autor hasła:

Ilona Czamańska – profesor doktor habilitowana, historyczka i bałkanistka związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przewodnicząca Komisji Bałkanistyki poznańskiego oddziału PAN i redaktor naczelna pisma „Balcanica Poznaniensa. Acta et Studia”. Autorka wielu publikacji naukowych, współautorka Słownika władców Europ średniowiecznej oraz Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.