Salomea (ur. 1211 lub 1212, zm. 10 IX 1268 w Skale) – księżniczka polska, królowa halicka, żona Kolomana, króla halickiego, klaryska, błogosławiona, córka Leszka Białego i Grzymisławy, córki Ingwara, księcia łuckiego.

Losy Salomei od wczesnego dzieciństwa związane były z polityką ruską jej ojca. W 1214 r. podczas zjazdu spiskiego króla węgierskiego Andrzeja II z Leszkiem Białym powzięto zamiar wydania jej za siedmioletniego syna władcy Węgier, królewicza Kolomana, który rok później (1215) został królem halickim. Dopełnienie umowy nastąpiło przypuszczalnie w 1217 r. Salomea towarzyszyła zapewne Kolomanowi w 1219 r. podczas wyprawy węgierskiej na Halicz.

W 1221 r. została uwięziona wraz z mężem na Rusi za sprawą księcia nowogrodzkiego Mścisława Udałego. Parę królewską uwolniono prawdopodobnie jeszcze w 1221 r., ale utraciła ona ostatecznie tron w Haliczu. Przez następne 20 lat Salomea przebywała u boku męża zarządzającego Słowenią i Chorwacją. Można przypuszczać, że przyczyniła się do małżeństwa węgierskiej królewny Kunegundy-Kingi z Bolesławem V Wstydliwym.

Do Polski powróciła po śmierci Kolomana, który zmarł w 1241 r. wskutek ran odniesionych w bitwie z Mongołami nad rzeką Sajo. Oddana idei franciszkańskiej, przyjęła w 1245 r. w Sandomierzu obłóczyny według reguły Św. Franciszka. Z jej inicjatywy powstało zgromadzenie klarysek w Zawichoście, przeniesione w 1257 r. do Skały. Związana blisko z bratem, Bolesławem V Wstydliwym, wyjednywała u niego liczne darowizny na rzecz instytucji kościelnych. Wspierała także plany chrystianizacji Jaćwingów przy pomocy misji franciszkańskiej.

Została pochowana w Skale. W 1269 r. jej ciało przeniesiono do klasztoru Franciszkanów krakowskich. Opinia o świętości Salomei jest bardzo wczesna. Głosi ją bowiem powstała w końcu XIII w. w środowisku franciszkańskim Kronika Dzierzwy. Jej żywot (Vita sanctae Salomeae), zabytek hagiograficzny zachowany w rękopisie z XV w., to legenda życia połączona z opisem związanych z nią cudów. Brewe papieskie z 1673 r. dopuściło kult Salomei na terenie Polski i w całym zakonie franciszkańskim.

Literatura:

1. A. Karwacki, Bł. Salomea za życia i po śmierci. W siedemsetną rocznicę jej urodzin, Kraków 1911;
2. Błogosławiona Salomea. Życiorys, modlitwy, pieśni, oprac. J. R. Bar, Warszawa 1985.

Autor hasła:

Andrzej Kamieński – doktor habilitowany, historyk specjalizujący się w historii nowożytnej, związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji poświęconych m. in. dynastii Hohenzollernów. Współautor „Słownika władców Europ średniowiecznej”, „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej” oraz „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.