Rudolf I Habsburg (ur. 1 V 1218, zm. 15 VII 1291 w Spirze) – król Niemiec od 1273 roku. Syn Albrechta, hrabiego Habsburga. Dwukrotnie żonaty (z Gertrudą-Anną i Izabelą), ojciec Albrechta I, króla Niemiec, oraz Ruty i Rudolfa. Pochowany w katedrze w Spirze (Speyer).

Rudolf, którego ojcem chrzestnym był Fryderyk II, był najznaczniejszym władcą w południowo-zachodnich Niemczech. W 1273 roku kolegium książąt elektorów – ciało, które się ukonstytuowało podczas wyborów w 1257 roku – wybrało, pod nieobecność króla Czech Przemysła Ottokara II, hrabiego Rudolfa na króla Niemiec. Jego wybór kończył tzw. wielkie bezkrólewie — okres od 1257 do 1272 roku, gdy obierani wtedy króIowie byli zwykłymi figurantami.

Kryteria wyboru nie są jasne, ale wydaje się, że przeważyły zdolności dyplomatyczne i mediacyjne Rudolfa, tak wówczas w Niemczech potrzebne. Z poparciem większości książąt elektorów Rudolf przystąpił w 1274 roku do rewindykacji dóbr Rzeszy, które po upadku Staufów zostały nielegalnie zagarnięte. Szczególnie dotknął tym mającego ambicje monarsze Przemysła Ottokara II, który oprócz królestwa Czech objął w posiadanie Austrię i Styrię. Broniąc swoich posiadłości, Przemysł zginął pokonany w bitwie pod Suchymi Krutami w 1278 roku.

Małżeństwo w 1278 roku córki Rudolfa z Wacławem II, synem Przemysła Ottokara II, przypieczętowało pokój z Przemyślidami. W 1282 roku udało się przekonać elektorów do nadania Albrechtowi I, synowi Rudolfa, Austrii i Styrii jako lenn.

Przez kilka lat Rudolf osobiście umacniał władzę Habsburgów w nowo nabytych księstwach, budując podstawy przyszłej świetności rodu Habsburgów. Jego polityka ograniczała się właściwie tylko do spraw niemieckich, gdyż (inaczej niż w przypadku poprzedników) fundament jego władzy miały stanowić właśnie Niemcy oraz rodowe posiadłości Habsburgów, które umiejętnie powiększał. Jedynie granicy zachodniej poświęcił więcej uwagi wobec ekspansjonistycznej polityki Francji. Nie udało mu się uzyskać korony cesarskiej ani zapewnić tron któremuś ze swoich synów. Rządy Rudolfa, mimo jego słabości, powstrzymały upadek władzy królewskiej.

Autor hasła:

Dariusz A. Sikorski – doktor habilitowany, profesor UAM. Mediewista specjalizujący się we wczesnych dziejach Polski, a zwłaszcza historii Kościoła i religii. Autor prac Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego, Wczesnopiastowska architektura sakralna czy Początki Kościoła w Polsce, a także popularnonaukowej książki Religie dawnych Słowian. Współautor „Słownika władców średniowiecznej Europy”.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.