fot.Radomil/CC BY-SA 3.0 Hipotetyczny wizerunek Przemysła I.
Przemysł I (ur. miedzy 5 VI 1220 a 4 VI 1221, zm. 4 VI 1257) – książę wielkopolski, syn Władysława Odonica i Jadwigi, prawdopodobnie córki Mściwoja I gdańskiego. Na dokumentach ojcowskich zaczął się pojawiać od 1232 roku.
Od śmierci ojca (1239) nominalnie sprawował współrządy ze swym młodszym bratem Bolesławem, chociaż faktycznie do 1247 roku zachował dla siebie pełnię władzy, a w polityce zagranicznej reprezentował Wielkopolskę aż do swojej śmierci.
Śmierć Henryka II Pobożnego i załamanie się „monarchii Henryków śląskich” pozwoliło mu na odzyskanie w 1241 roku południowej Wielkopolski, a w 1242 roku Międzyrzecza i Zbąszynia. W 1243 roku przy pomocy Krzyżaków odebrał zajęte przez Pomorzan Nakło, o które toczył wojny ze Świętopełkiem do 1256 roku. W 1247 roku odzyskał Santok. Dla zabezpieczenia granicy południowej w 1244 roku zawarł małżeństwo z Elżbietą, córką Henryka Pobożnego, co ułatwiło mu odzyskanie Kalisza. Opanowanie na południu ziemi rudzkiej w 1249 roku zakończyło proces rewindykacji terytoriów utraconych przez Władysława Odonica.
W polityce wewnętrznej kontynuował linię ojca, współpracując z Kościołem, co doprowadziło do konfliktu z rycerstwem. Zmusiło go to do wydzielenia w 1247 roku osobnej dzielnicy kaliskiej bratu Bolesławowi Pobożnemu. W 1248 roku zlikwidował stronnictwo prośląskie, uwięziwszy kasztelana poznańskiego Tomasza z rodu Nałęczów oraz jego synów. Uwolnił ich w roku następnym, kiedy doszło do konfliktu na Śląsku między synami Henryka Pobożnego. W konflikcie tym poparł swojego szwagra Konrada (ożenionego z jego siostrą Salomeą) przeciwko Bolesławowi II Rogatce, dzięki czemu Konrad uzyskał własną dzielnicę.
Dążąc do zabezpieczenia zagrożonej przez Brandenburgię granicy zachodniej i osłabienia tendencji odśrodkowych, w 1249 roku przeprowadził nowy podział kraju. Sam objął dzielnicę poznańską i kaliską, a bratu Bolesławowi wyznaczył dzielnicę gnieźnieńską. W 1250 roku z niewyjaśnionych przyczyn uwięził brata i podporządkował sobie całą Wielkopolskę. Dopiero w 1253 roku Bolesław odzyskał wolność. W latach 1254–1255 podjął próbę porozumienia z Brandenburgią. Gwarantować je miało małżeństwo jego córki Konstancji z synem margrabiego brandenburskiego Jana. Doszło ono do skutku już po śmierci Przemysła (w 1260) i nie dało oczekiwanych rezultatów. Przekazana w wyniku porozumienia część kasztelanii santockiej ułatwiła ekspansję brandenburską na Wschód.
Przemysł popierał rozwój osadnictwa na prawie niemieckim. Dbając o miasta i handel, stworzył podstawy pod rozwój ekonomiczny Wielkopolski. W 1253 roku dokonał lokacji lewobrzeżnego Poznania. W tym czasie musiał już istnieć budowany przez Przemysła zamek (na wzgórzu określanym później Górą Przemysława). Był fundatorem klasztoru Dominikanów w Poznaniu i klasztoru Cysterek w Owińskach.
Źródła przekazały bardzo ascetyczny wizerunek księcia, który mało rozmawiał przy stole, wino pijał rozrzedzone wielką ilością wody. Podobno przez cztery ostatnie lata życia nie zażywał kąpieli, w czasie wielkiego postu nosił włosienicę, po nocach zaś czytywał najchętniej Psałterz. Był przedstawiany jako wzór cnót ewangelicznych, umartwiania, miłosierdzia, skromności i umiłowania pokoju, chociaż w tym ostatnim przypadku wiadomo, że był twardym wojownikiem i trzeźwym rządcą prowincji.
Są to zasłużone pochwały, ponieważ za czasów jego panowania z rozbitej i słabej Wielkopolski powstał ważny ośrodek polityczny, co umożliwiło jego synowi podjęcie starań o koronę królewską. Z małżeństwa z Elżbietą, córką Henryka II Pobożnego, miał cztery córki (Konstancję, żonę Konrada brandenburskiego, Eufrozynę, Annę i Eufemię wszystkie trzy zostały mniszkami) i syna Przemysła II, który urodził się już po jego śmierci. Pochowany został w katedrze poznańskiej.