Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Murad I (sułtan turecki 1362-1389)

Murad I (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Murad I (fot. domena publiczna)

Murad I (ur. 1326, zm. 15 VI 1389 na Kosowym Polu) – sułtan turecki od 1362 r. Syn beja Orchana, a wnuk Osmana. Jeszcze za życia ojca, po śmierci swego brata Sulejmana, kontynuował rozpoczęty przez niego podbój ziem europejskich. W 1359 r. zdobył Didymotykę, a w 1361 r. Adrianopol. Po objęciu przez niego tronu w 1362 r. Adrianopol stał się jego europejską siedzibą (faktycznie zamieszkał w nim po ukończeniu budowy pałacu w 1368).

W 1363 r. cesarz bizantyński Jan V Paleolog został zmuszony do zawarcia układu sankcjonującego zdobycze Murada. W tym samym roku wojska tureckie skierowały się również przeciw Bułgarii, zajmując Filipolis. Podjęta w 1366 r. przez Amadeusza Sabaudzkiego krucjata w obronie Bizancjum odbiła wprawdzie Gallipoli, nie powstrzymała jednak impetu Osmanów, którzy zajęli m.in. Burgas i Sozopol. Korzystając z rozbicia, osłabienia i skłócenia państw bałkańskich, władca turecki skłonił większość z nich do opłaty trybutu. Próba przeciwstawienia się mu przez państwa południowoserbskie zakończyła się zwycięstwem Murada pod Černomenem nad Maricą (26 IX 1371). Zajął on liczne terytoria w Macedonii oraz zachodniej Bułgarii. W rezultacie wszystkie państwa rozbitej Serbii zostały w większej lub mniejszej mierze uzależnione od Turcji.

Za wasala tureckiego uznał się również car bułgarski Iwan Szyszman, a jego siostra, Kera Tamara, została małżonką Murada (1373). Również cesarz bizantyński zmuszony był zawrzeć z nim układ pokojowy, płacić haracz i oddać swego syna, Teodora, jako zakładnika. Wykorzystując wojnę domową w Bizancjum między Janem V a Andronikiem IV, do której włączył się, popierając raz jedną, raz drugą stronę, w 1379 r. podwyższył cesarstwu haracz, zobowiązał je do udzielania pomocy wojskowej oraz oddania Filadelfii (Ala Shehir) w Anatolii. Posiadłości osmańskie w Azji Mniejszej rozszerzył również dzięki małżeństwu swego syna Bajezida z córką władcy Germiyanu, która wniosła w posagu miasta Kiitahya, Simav, Egrigôz i Tavanali z okręgami. Kupił też dziesięć miast od beja Hamidu, co stało się później bezpośrednim powodem konfliktu z Karamanią, która zajęła te miasta.

Rezultatem błyskawicznego przerzucenia wojsk z Europy do Azji była nie rozstrzygnięta bitwa pod Konya (prawdopodobnie w 1386). Zanim to jednak nastąpiło, Murad dokonał kolejnych podbojów w Europie. W 1383 r. wojska tureckie zdobyły Serres, w 1385 r. Sofię, w 1386 r. Nisz. Spowodowało to mobilizację krajów bałkańskich, przede wszystkim Serbii i Bośni, którym wspólnie udało się odnieść zwycięstwo nad wojskami tureckimi pod Pločnikiem (1387). Ośmieliło to cara bułgarskiego Iwana Szyszmana, który w 1388 r. przyłączył się do koalicji i wystąpił przeciw Turkom. Jednak wobec ataku potężnej armii tureckiej musiał odnowić stosunki wasalne i oddać Sylistrę. W 1389 r. sułtan osobiście wyruszył przeciw wojskom koalicji serbsko-bośniackiej. W bitwie na Kosowym Polu został zabity przez rycerza serbskiego Miloša Obilicia. Rządy po nim przejął syn Bajezid I. Murad I odegrał niezmiernie ważną rolę w tworzeniu i kształtowaniu potęgi osmańskiej. Pierwszy przyjął tytuł sułtana, a państwo tureckie poczęło nabierać imperialnego charakteru. Rozbudowano administrację lokalną (ejalety Anatolii i Rumelii) i centralną (urząd wielkiego wezyra). Zmodernizowano armie, utworzono korpus janczarów. Ukształtowały się też stosunki między sułtanem a jego chrześcijańskimi lennikami.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.

Autor hasła:

Ilona Czamańska – profesor doktor habilitowana, historyczka i bałkanistka związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przewodnicząca Komisji Bałkanistyki poznańskiego oddziału PAN i redaktor naczelna pisma „Balcanica Poznaniensa. Acta et Studia”. Autorka wielu publikacji naukowych, współautorka Słownika władców Europ średniowiecznej oraz Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej.