fot.domena publiczna Wizerunek Mirczy Starego.
Mircza Stary (Mircea cel Bătrîn, ur. ok. 1358, zm. 31 I 1418) – hospodar wołoski od 1386 roku. Syn hospodara Radu I (1375?–1384). Jedyną w pełni potwierdzoną źródłowo małżonką Mirczy była Mara, niewiadomego pochodzenia. Istnieją jednak przypuszczenia, że po jej śmierci ożenił się on z krewną Jagiełły. Z małżeństwa z Marą pochodził syn Michał (1418–1420). Miał również, podobno bardzo liczne, potomstwo ze związków z innymi kobietami; spośród jego synów nieprawych lub pochodzących z drugiego małżeństwa, na tronie wołoskim zasiadali: Radu Łysy (panował 1421–1427, z przerwami), Aleksander Aldea (panował 1431–1436) i Wład Dracul (panował 1436–1447).
W 1386 roku, po śmierci swego brata Dana I (1384–1386), objął tron wołoski. Początkowo starał się prowadzić politykę niezależną od Węgier, które uważały się za zwierzchnika hospodarów wołoskich. W 1389 roku rozpoczął, za pośrednictwem hospodara mołdawskiego Piotra Muszatowicza (1375?–1391), negocjacje z Władysławem Jagiełłą, a w 1390 roku zawarł antywęgierski układ sojuszniczy z Polską. Związek ten rychło osłabł wobec konfliktu Mirczy z Turkami, spowodowanego ekspansją wołoską na tereny Dobrudży, oraz zmiany na tronie mołdawskim.
Poparcie udzielone przez hospodara mołdawskiego Romana I (1391–1394), prawdopodobnie szwagra Mirczy, Fiodorowi Koriatowiczowi znajdującemu się w konflikcie z Jagiełłą i popieranemu także przez Zygmunta Luksemburczyka, spowodowało zbliżenie Mirczy do Węgier. Zbliżeniu temu sprzyjało również rosnące zagrożenie tureckie, zwłaszcza po zajęciu przez Osmanów Bułgarii w 1393 roku. Potężny najazd turecki jesienią 1394 roku został wprawdzie przez Mirczę zatrzymany w wyniku głośnej bitwy pod Rowinami (10 X 1394; datacja tej bitwy budzi wiele kontrowersji, często przyjmuje się też datę 5 V 1395, rzadziej inne – od 1393 do 1397), jednak zagrożony hospodar wołoski zmuszony był zawrzeć układ sojuszniczy z Węgrami, co uczynił w marcu 1395 roku.
Zygmunt Luksemburczyk udzielił mu skutecznej pomocy w walce z konkurentem do tronu wołoskiego – Władem Uzurpatorem (1395–1396), który miał poparcie tureckie i polskie (jako jedyny hospodar wołoski uznał zwierzchnictwo Jadwigi i Jagiełły).
W 1397 roku w stosunkach Mirczy z Turcją nastąpiła normalizacja, jednak nie na długo. W dobie osłabienia państwa tureckiego po klęsce pod Ankarą w 1402 roku Mircza rozpoczął działania wojenne przeciw Osmanom, zdobywając liczne terytoria na południe od Dunaju. W 1409 roku poparł pretendenta do tronu sułtańskiego, Musę, za którego wydał też swą córkę.
Sukcesy Musy zaowocowały również licznymi nadaniami terytorialnymi dla hospodara. W tym czasie począł on ponownie oddalać się politycznie od Węgier, a zbliżać do Polski, z którą w 1411 roku zawarł sojusz skierowany przeciw Luksemburczykowi. W początkach 1413 roku, wobec dającej się już przewidzieć klęski Musy, odstąpił od niego i starał się nawiązać dobre stosunki ze zwyciężającym w walce o władzę w Turcji Mehmedem I. Rychło jednak doszło do konfliktu, prawdopodobnie o zadunajskie posiadłości Mirczy, które hospodar począł systematycznie tracić.
Podawane przez dawniejszą literaturę historyczną informacje o zawarciu w 1415 roku pokoju wołosko-tureckiego, za pośrednictwem polskim, nie znajdują potwierdzenia. W tym czasie Mircza udzielił pomocy kolejnemu i równie niefortunnemu pretendentowi tureckiemu, Mustafie. Konflikt z Turcją trwał przynajmniej do 1417 roku, jeśli nie do śmierci Mirczy. Mircza Stary był pierwszym hospodarem wołoskim o znaczeniu europejskim. Na uwagę zasługuje też jego działalność fundacyjna (Iiczne monastery, m.in. sławny zespół monasteru Cozia).
Lit.: I. Czamańska, Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier i Turcji XIV i XV wieku, Poznań 1996, s. 204-227.