Bitwa pod Oliwą (28 listopada 1627)

Bitwa pod Oliwą (28 listopada 1627) – W czasie wojny polsko-szwedzkiej za panowania Zygmunta III Wazy została stoczona bitwa morska pod Oliwą pomiędzy flotą polską dowodzoną przez adm. Arenda Dickmanna a blokującą Gdańsk eskadrą szwedzką adm. Nilsa Stiernskolda. Siły polskie składały się z 10 okrętów, w tym 6 galeonów o wyporności 200 do 300 ton, załogę stanowił tysiąc marynarzy i 500 piechoty morskiej. Artyleria okrętowa liczyła 200 dział. Eskadra szwedzka składała się z 6 okrętów, z których dwa były większe od galeonów polskich, a pozostałe 4 były tej samej wyporności. Artyleria szwedzka liczyła 180 dział 9- i 20-funtowych. Załogi liczyły ok. 1,2 tys. marynarzy i piechoty morskiej.

Eskadra szwedzka, podzielona na dwie znacznie od siebie oddalone grupy, zmierzała w kierunku Sopotu. Polska flota, stojąca u ujścia Wisły, wyszła na pełne morze w szyku torowym, kierując się na pierwszą grupę okrętów szwedzkich. Na czele płynęły okręty największe: „Król Dawid” i „Św. Jerzy” (okręt flagowy admirała). Ten ostatni kierował się wprost na „Tigra”, okręt flagowy Stiernskolda. „Św. Jerzy” odciął go od towarzyszącego „Pelikana”. Całoburtowa salwa uśmierciła szwedzkiego admirała. Korzystając z powstałego zamieszania, polski galeon zbliżył się do burty okrętu szwedzkiego i dokonał ataku abordażowego.

Bitwa pod Oliwą, 1627.

Następny do boju wyruszył „Król Dawid”, kierując swoją salwę burtową na idący w sukurs swemu admirałowi szwedzki galeon. Zniechęcony tym „Pelikan” poprzestał na oddaniu salwy w kierunku „Św. Jerzego” i wycofał się z walki. Salwa ta zabiła jednak dowodzącego flotą polską admirała Dickmanna, po którym dowództwo przejął kpt. Witt z „Wodnika”. W tym czasie do bitwy wszedł trzeci galeon szwedzki „Solen”; przeciwko niemu ruszył „Wodnik”, który po kilkakrotnej wymianie salw burtowych przeszedł do abordażu. Załoga „Solena”, nie chcąc opuścić bandery, wysadziła okręt w powietrze. W tej sytuacji pozostałe okręty szwedzkie wycofały się z pola bitwy.

Szwedzi stracili 2 okręty, 350 zabitych i rannych oraz 66 wziętych do niewoli. Straty polskie wyniosły 25 zabitych i wielu rannych. Rezultatem bitwy było zdjęcie szwedzkiej blokady Gdańska i rozciągnięcie kontroli polskiej na Bałtyku od Libawy do Szczecina.

Autor hasła:

Dr Jerzy Ronikier – historyk kultury i mentalności. Pracował w Instytucie Zarządzania oraz Instytucie Informacji Naukowej i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor pracy „Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze. Studium z historii mentalności szlachty polskiej 1706-1725”. Zmarł w 2013 roku.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej Bitwy polskie. Leksykon (Wydawnictwo Znak 1999) przygotowanej przez wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego: Tomasza Gąsowskiego, Jerzego Ronikiera, Piotra Wróbla i Zdzisława Zblewskiego.