Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Łazarz Hrebeljanovič (książę Serbii 1371-1389)

Łazarz I Hrebeljanowić (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Łazarz I Hrebeljanowić (fot. domena publiczna)

Łazarz Hrebeljanovič (ur. ok. 1329, zm. 15 VI 1389) – książę serbski, od 1379 r. władca całej Serbii. Syn Pribaca Hrebeljanovicia, wielkiego logotety (kanclerza) cara serbskiego Stefana Duszana (1331-1355).

Karierę rozpoczynał na dworze cara Duszana jako stawilac (najniższa godność dworska odpowiadająca bizantyńskiemu urzędowi domestika stolnika i stolnika). Ten urząd sprawował również na dworze cara Urosza I (1355-1371) do 1363 lub 1365 r. Później ożenił sie z Milicą, córką wielkiego księcia Vratka z bocznej linii Nemaniciów, otrzymał tytuł księcia i zarządzał rozległymi włościami między rzekami Ibar oraz zachodnią i południowa Morawą.

Po bitwie nad Maricą (1371) i po śmierci najznaczniejszych lokalnych władców serbskich, Vukašina i Uglješy, zajął część posiadanych przez nich terytoriów: Prištinę i Novo Brdo z okręgami. W 1373 r. w sojuszu z banem Bośni Twrtkiem pokonał kolejnego najmożniejszego władcę lokalnego – Nikolę Altomanovicia. W 1379 r. zwyciężył Radiča Brankovicia Rastislavicia i usunął go z Braničeva. Odtąd zwał się samodzierżcą wszystkich Serbów, przyjął też królewskie imię Stefana, choć bez tytułu królewskiego. Podporządkował sobie wielu drobniejszych wielmożów, znaczniejszych natomiast zjednał, wydając za nich swe córki: Marę za Vuka Brankovicia, Teodorę za Nikolę Gorjańskiego i Helenę za Jerzego Sracymirovicia. Po 1373 r. musiał uznać zwierzchnictwo węgierskie, które zrzucił po śmierci Ludwika I (1382). Próba ponownego narzucenia go przez Zygmunta Luksemburczyka zakończyła się ugodą (1389).

Starał się przeciwstawić wzrastającemu naciskowi tureckiemu, zawiązując sojusz z carem bułgarskim Iwanem Szyszmanem, za którego wydał swa córkę Draganę (1386), i z banem Bośni Twrtkiem I. Jednak car bułgarski został w 1388 r. zmuszony przez Turków do uległości, toteż gdy armia turecka ruszyła na Serbię na placu boju znalazły się jedynie wojska serbskie i bośniackie. Bitwa, która rozegrała się 15 czerwca 1389 r. na Kosowym Polu, początkowo przebiegała po myśli sprzymierzonych. Zginął sułtan Murad I, jednak jego syn, Bajezid I szybko przejął dowództwo, osaczył księcia Łazarza, wziął go do niewoli, a następnie kazał ściąć.

Pod względem militarnym klęska serbska na Kosowym Polu nie była wielka, największe nieszczęście stanowiła śmierć księcia Łazarza, któremu udało się dokonać trudnego dzieła zjednoczenia rozbitego państwa serbskiego. Synowie Łazarza, Stefan i Vuk, byli jeszcze dziećmi i nie mogli kontynuować wojny. Księżna Milica, jako regentka, musiała uznać zwierzchnictwo tureckie i oddać swą najmłodszą córkę Oliverę za żonę sułtanowi. Wokół bitwy na Kosowym Polu narosła legenda, a do udziału w niej przyznawały się niemal wszystkie narodowości bałkańskie. Szczątki księcia Łazarza, złożone w klasztorze Ravanica, otoczono szczególną czcią, jego samego zaś uznano za świętego.

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców Europy średniowiecznej (Wydawnictwo Poznańskie 2005) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.

Autor hasła:

Ilona Czamańska – profesor doktor habilitowana, historyczka i bałkanistka związana z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przewodnicząca Komisji Bałkanistyki poznańskiego oddziału PAN i redaktor naczelna pisma „Balcanica Poznaniensa. Acta et Studia”. Autorka wielu publikacji naukowych, współautorka Słownika władców Europ średniowiecznej oraz Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej.