Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Kazimierz V, Kaźko słupski (książę słupski 1374-1377)

Pieczęć Kaźka Słupskiego (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Pieczęć Kaźka Słupskiego (fot. domena publiczna)

Kazimierz V (IV), Kaźko (ur. 1351, zm. 2 I 1377 w Bydgoszczy) – książę słupski, pan Dobrzynia i Bydgoszczy, najstarszy syn Bogusława V, księcia wołogoskiego, słupskiego, szczecińskiego, rugijskiego, i Elżbiety, córki Kazimierza III Wielkiego.

Był wychowywany na dworze Kazimierza Wielkiego. Prawdopodobnie u boku ojca wziął udział w zjeździe monarchów w Bernie na początku 1364 r. Możliwe też, że wraz z ojcem był obecny na kongresie krakowskim (1364). W 1368 r. (może wcześniej) Kazimierz Wielki adoptował wnuka i uczynił go swoim spadkobiercą po Ludwiku Węgierskim. Jednocześnie, aby umocnić pozycję Kaźka w Polsce, przekazał mu swoją ojcowiznę: ziemię sieradzką i łęczycką. Na łożu śmierci obdarował go dodatkowo ziemią dobrzyńską oraz Kruszwicą, Bydgoszczą, Złotowem, Wałczem. Stwarzało to Kaźkowi możliwość objęcia tronu w Polsce po Ludwiku Węgierskim.

Decyzja ta znalazła poparcie stronnictwa Wielkopolan, niechętnych polityce i dominacji elit małopolskich. Reakcją na ten zapis stronnictwa proandegaweńskiego (byli to głównie Małopolanie) i samego Ludwika było unieważnienie ostatniej woli króla. Decyzję poparto orzeczeniem sądu ziemskiego i rady królewskiej, że król nie miał prawa nadawać tak rozległych terytoriów (ok. 1/4 część ówczesnej Polski) bez zgody swych krewnych.

Kaźkowi pozostawiono tylko ziemie dobrzyńską, Bydgoszcz, Kruszwicę, Złotów i Wałcz. Zaproponowano mu także objęcie władzy w księstwie gniewkowskim, należącym do przebywającego we Francji Władysława Białego. Ta propozycja miała skłócić Kaźka z pretendującym do korony Władysławem, ale jej nie przyjął. Na stanowisko Ludwika mogło wpłynąć po rozumienie, jakie zawarli książęta pomorscy, w tym Bogusław V, z jego przeciwnikiem, cesarzem Karolem IV, żonatym z siostrą Kaźka, Elżbietą, co dawało mu w przyszłości podstawy do roszczeń o koronę polską.

Po początkowym oporze Kaźko przyjął propozycje Ludwika i złożył mu w dniu jego koronacji hołd, godząc się na dyktat Andegawena, co spotkało się z krytyką i współczesnych, i potomnych. Po śmierci ojca objął w 1373 r. księstwo słupskie, ale nadal najchętniej przebywał na terenie Polski, w Bydgoszczy. W 1376 r. wziął udział w wyprawie przeciwko Władysławowi Białemu, który po powrocie z Francji wystąpił z roszczeniami do tronu polskiego. W trakcie oblężenia Złotoryi, z której Władysław urządzał niszczycielskie wypady na okoliczne ziemie, Kaźko został śmiertelnie ranny kamieniem rzuconym przez któregoś z obrońców. Pochowano go w klasztorze Cystersów w Byszewie k. Bydgoszczy. W wieku niespełna 10 lat (ok. 1360) z inicjatywy swego dziadka poślubił Kennę-Joannę (drugie imię chrzestne), córkę Olgierda, wielkiego księcia litewskiego Po jej śmierci w 1368 r., również za sprawą Kazimierza Wielkiego, ożenił się z Małgorzatą, córką Siemowita III mazowieckiego. Nie miał dzieci.

Był podobno słabego zdrowia, rycerski i ponad miarę hojny. Współcześni zarzucali mu gwałtowność, niestałość, łatwe uleganie wpływom, co miało się przyczynić do zaniechania idei Kazimierza Wielkiego — przejęcia tronu po Ludwiku.

  • Lit.: K. Pieradzka, Kaźko szczeciński, Warszawa 1947.

Autor hasła:

Autor hasła:

Jacek Jaskulski – doktor nauk humanistycznych, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Biblioteką Kórnicką PAN. Współautor „Słownika władców polskich”, „Słownika władców Europy średniowiecznej” oraz „Słownika władców Europy nowożytnej i najnowszej”. Zmarł w 2006 roku.

Źródło:

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.