Twoja Historia

Portal dla tych, którzy wierzą, że przeszłość ma znaczenie. I że historia to sztuka dyskusji, a nie propagandy.

Jan Kropidło (książę strzelecki 1382–1396 i opolski od 1396, biskup od 1382)

Jan Kropidło (fot. domena publiczna)

fot.domena publiczna Jan Kropidło (fot. domena publiczna)

Jan Kropidło (ur. ok. 1360, zm. 3 marca 1421) – książę opolski, biskup poznański, włocławski, kamieński i chełmiński, syn Bolesława III opolskiego i jego żony Anny. Choć najstarszy z rodzeństwa (miał braci Bolesława IV, Henryka i Bernarda), przeznaczony został wcześnie do stanu duchownego. Studiował teologię i prawo w Bolonii. Karierze jego patronował stryj Władysław Opolczyk, wszechwładny doradca króla Ludwika Węgierskiego.

Dzięki łasce Ludwika otrzymał pierwsze godności kościelne na Węgrzech (1379), a następnie papieską nominację na biskupa poznańskiego (1382), choć nie posiadał jeszcze wtedy święceń biskupich. Objął następnie, znów dzięki poparciu dworu węgierskiego, biskupstwo włocławskie (1384). Próbował uzyskać godność arcybiskupa gnieźnieńskiego (1388-1389), co uniemożliwił mu Władysław II Jagiełło, słusznie obawiając się, że za kandydaturą Jana kryje się wrogi królowi Władysław Opolczyk. Jan wraz z braćmi rzeczywiście wspierał stryja przeciwko Jagielle. Opolczycy zostali pobici (1391-1396) i Jan musiał ostatecznie zrezygnować z arcybiskupstwa (1394), ale nie zdołał już ani wrócić na biskupstwo włocławskie (na które król wprowadził innego Piasta śląskiego, Henryka legnickiego), ani objąć wakującego właśnie biskupstwa poznańskiego (choć uzyskał nawet na nie nominację papieską).

Zabiegając osobiście w Rzymie o załatwienie swych spraw, zapewnił sobie w końcu biskupstwo w zachodniopomorskim Kamieniu (1394). Papież przeniósł go następnie na biskupstwo chełmińskie w państwie krzyżackim (1398). Przeciwko tej decyzji zgodnie zaprotestowali Krzyżacy i król Jagiełło. Jadący z Opola do Chełmna biskup został nawet aresztowany w Kaliszu (1399), zapewne z powodu swych zażyłych stosunków z wrogim królowi Witoldem. Zwolniony, zdołał objąć wreszcie biskupstwo chełmińskie, ale szybko je opuścił i wyjechał do Włoch (1399). Działał tam jako dyplomata króla węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego. Zadbał też dla siebie o ponowną nominację papieską na biskupstwo włocławskie (1402). Ponieważ nie żył już stary Władysław Opolczyk, król Jagiełło pogodził się z tak zwalczaną dotąd kandydaturą. Jako biskup włocławski, któremu podlegało także należące do Krzyżaków Pomorze, popadł w liczne zatargi z Zakonem na tle obrony dóbr i przywilejów kościelnych. W okresie wielkiej wojny (1409-1411) oddawał liczne usługi królowi polskiemu i agitował na Pomorzu za poddaniem się Polsce.

W latach 1415-1417 uczestniczył w soborze w Konstancji, gdzie swoimi wystąpieniami antykrzyżackimi wspierał akcję oficjalnej delegacji polskiej, do której jednak nie należał. Prowadził potem w kraju na własną rękę rokowania z Krzyżakami, co nie podobało się znowu Jagielle. Dawniejsi historycy bardzo negatywnie oceniali biskupa Kropidłę, idąc  zresztą śladem fatalnej opinii jaką przekazał o nim Długosz. Jawił się on bowiem jako bezwzględny karierowicz, bez skrupułów potrafiący łączyć się z wrogami Polski.

Sąd ten jednak w świetle nowszych badań należy poważnie złagodzić. Faktem była rzeczywiście obopólna niechęć z królem Jagiełłą, ale obiektywnie rzecz biorąc, oddawał Królestwu Polskiemu wielokrotnie wielkie usługi. Był też dobrym rządcą powierzonych mu diecezji, aczkolwiek wiele czasu spędzał poza ich granicami. W Poznaniu i Włocławku zreformował sprawy majątkowe kapituły, we Włocławku odbył też synod diecezjalny (1418) i ukończył budowę nowej katedry (1411). Pozostawał też przez cały czas księciem opolskim; po podziale ojcowizny z braćmi, Bolesławem IV i Bernardem (1400), zatrzymał dzielnicę ze stolicą w Opolu. Wzniósł tu nowy murowany zamek. Również w Opolu zmarł i tu został pochowany w kościele Dominikanów.

Autor hasła:

Autor hasła:

Tomasz Jurek – profesor doktor habilitowany, historyk mediewista związany z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji, poświęconych m. in. średniowiecznej historii Śląska. Współautor „Słownika władców polskich”.

Źródło:

Źródło:

Powyższe hasło ukazało się pierwotnie w publikacji książkowej pt. Słownik władców polskich (Wydawnictwo Poznańskie 1999) pod redakcją Józefa Dobosza, przygotowanej przez historyków związanych z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu i z Polską Akademią Nauk.